Του Σπύρου Τρίψα
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από αλματώδεις αλλαγές σε σχέση με όσα γνωρίζαμε και θεωρούσαμε δεδομένα . Από τον τρόπο που επικοινωνούμε, που σκεπτόμαστε μέχρι και τον τρόπο που τελικά επιλέγουμε να συνυπάρξουμε μέσα σε μια κοινωνία. Η επικοινωνία, η σκέψη, η συνύπαρξη είναι εκ τις φύσεως τους και πολιτικά μεγέθη τα οποία καθορίζονται σήμερα από την έκρηξη της τεχνολογίας σε ένα τέτοιο βαθμό που θα λέγαμε οτι όσο βοηθιούνται από αυτή , ταυτόχρονα ισόποσα πλήττονται.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα ένα κομβικό κομμάτι της τεχνολογικής επικοινωνίας φαίνεται να καθορίζεται από τα λεγόμενα social media, δηλαδή τις πλατφόρμες επικοινωνίας που έχουν κατακλύσει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν πλέον δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη. Η λογική ενός παγκόσμιοου χωριού που μπορεί να επικοινωνήσει μακριά από τοπικά σύνορα και χωρικές δεσμεύσεις έχει διαμορφώσει πλέον μια νέα μορφή συναντίληψης , η οποία πλέον επηρεάζει ή και καθορίζει πολλές φορές την πολιτική μας σκέψη και πράξη.
Ένα μεγάλο ζητούμενο για την διακίνηση ιδεών και πολιτικών απόψεων μέσα στα social media είναι η χειραγώγηση της πολιτικής άποψης μέσα από επίσημους ή ανεπίσημους λογαριασμούς, οι οποίοι αμείβονται είτε για την αποδόμηση του πολιτικού αντιπάλου , πολλές φορές και με fakenews, είτε για την διαστρέβλωση γεγονότων . Οι παραπλανητικοί αυτοί μηχανισμοί, οι οποίοι αριθμούν χιλιάδες λογαριασμούς στα social media είναι ικανοί στην προπαγάνδα και σίγουρα διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση πολιτικής άποψης άρα και ψήφου. Οι περιπτώσεις της Ομάδας Αλήθειας και άλλων επίσημων ή ημιεπίσημων λογαριασμών επιβεβαιώνουν του λόγου το ασφαλές.
Ο καθημερινός άνθρωπος είναι ευάλωτος σε αυτές τις περιπτώσεις, χωρίς ο ίδιος να συμμετέχει ενεργά γίνεται ενεργούμενο μιας καλοστημένης προπαγάνδας με μοναδικό στόχο την υφαρπαγή της ψήφου ή την εδραίωση αντιλήψεων απόλυτα κατευθυνόμενων προς κάποιο σκοπό, ακόμα και την απόλυτη αδράνεια.
Ο τρόπος αυτός της “ενημέρωσης” μέσα από τα social media σε σημαντικό ποσοστό έχει εξοβελίσει τον δημοσιογραφικό λόγο, το ρεπορτάζ και το σχόλιο. Ταυτόχρονα καθιστά άμεσα καταναλώσιμη την “άποψη” των fakenews η οποία αντικαθιστά το λειτούργημα του δημοσιογράφου ή του πολιτικού όσο και αν στην εποχή μας είναι απαξιωμένα , με ευθύνη όλων μας. Προφανώς όμως δεν αντικαθιστάς ακόμα και προβληματικούς θεσμούς με την ανωνυμία και την προπαγάνδα.
Εδώ και δεκαετίες ζούμε την μετάβαση από τον βιομηχανικό υλισμό στην αϋλη πραγματικότητα της νεωτερικότητας, στην οποία οι αντιλήψεις της woke κουλτούρας, η οποία εισάγει συνολικότερα ένα άλλο τρόπο οπτικής των πραγμάτων, μοιάζει να αντικαθιστά την σωματική επικοινωνία με την ψηφιακή , την λειτουργική σκέψη που πηγάζει από την γνώση και την βιωμένη εμπειρία με τις προσφερόμενες τεχνολογικές ευκολίες που διαχέουν μια “άποψη” η οποία μπορεί να καταστεί κυρίαρχη ακόμα και αν δεν είναι καν άποψη, αλλά ένα απλό σύνθημα. Η κοινωνία του τεχνολογικού marketing άλλωστε έχει να επιδείξει σε παγκόσμιο επίπεδο διάφορες τέτοιες “πρωτοτυπίες”.
Οι πολίτες λοιπόν μέσα σε αυτή την νέα κατάσταση παραμένουν ανενεργοί πολιτικά νομίζοντας οτι συμμετέχουν σε μια επανάσταση ιδεών , απόψεων , στάσης ζωής. Στην ουσία όμως πολλοί από εμάς μεταλλασσόμαστε εύκολα σε μηρυκαστικά “fast food” θέσεων. Η συμμετοχική δημοκρατία γίνεται μια βαλβίδα αποσυμπίεσης στο βωμό της τεχνοεπαναστατικότητας και τελικά ο πολίτης απέχει ουσιαστικά από τους παραδοσιακούς τρόπους και δρόμους ζύμωσης των ιδεών.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια μουγκή εποχή ενώ κρατάμε στα χέρια μας φαινομενικά όλα τα μικρόφωνα. Μπορούμε να ασκήσουμε κριτική άμεσα σε όλα με συνέπεια και ταχύτητα , αλλά η όποια πολιτική μας σκέψη συναλλάσσεται ανοικτά με το άυλο του τεχνολογικού πνεύματος και τελικά με το κενό του πληθωρισμού των απόψεων. “Δώσε σε όλους τη δυνατότητα να κάνουν επαναστατική γυμναστική για να μην έχεις αντιδράσεις στους δρόμους” μοιάζει να λέει η τεχνολογική εποχή στους ηγήτορες που διαμορφώνουν συνειδητά απολιτικ κοινωνίες , αφού πρώτα κάνουν την γνώση εμπόρευμα και την γνώμη καύσιμη ύλη στον βωμό μιας εξουσιαστικής προπαγάνδας.
Ένας νέος κόσμος χωρίς αλληλεγγύη, χωρίς φιλότιμο, χωρίς ενσυναίσθηση ανατέλλει και ο τεχνολογικός πιθηκάνθρωπος ξεπροβάλλει από παντού ως Μεσίας και σταυρωτής του ίδιου του εαυτού του. Η Δημοκρατία τεχνολογικοποιείται και πλέον χάνει το πραγματικό της οξυγόνο, την πραγματική συμμετοχική δράση. Οι άνθρωποι της σκέψης και του πνεύματος παραγκωνίζονται και γίνονται ¨τσιτάτα” στον τοίχο των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης χωρίς κανένα νόημα.
Η κοινωνία των social media δεν είναι ούτε κακή ούτε καλή , είναι μια πραγματικότητα που επιδέχεται βελτιώσεων και σαφών ρυθμιστικών κανόνων , όπως και η όποια τεχνολογική εξέλιξη. Εκεί εντοπίζεται και το πραγματικό έλλειμμα πολιτικής στον πλανήτη, που αδυνατεί να αρθρώσει λόγο πειστικό μπροστά σε αυτή την αλλόκοτη ελευθερία.
