H εκπαιδευτικός Μαρία Δήμου εδώ και χρόνια πρωτοστατεί στην προσπάθεια να αναδειχθεί ξανά το όραμα του ζεύγους Άγγελου Σικελιανού και Έυας Πάλμερ για τις Δελφικές γιορτές στην περιοχή της Φωκίδας. Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία που είχε με τον Ινδό φοιτητή Supreeth Prashanth , ο οποίος σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αναφέρεται στην συνολικότερη αυτή προσπάθεια που αρχίζει να αποδίδει καρπούς.
Κυρία Δήμου θα μπορούσατε να μοιραστείτε μαζί μας μερικές πληροφορίες σχετικά με εσάς;
Είμαι η Μαρία Δήμου, γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Άμφισσα Φωκίδας. Ύστερα από έναν κύκλο Θεατρικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πατρών και Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ολοκλήρωσα το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Ειδίκευσης στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Στο πλαίσιο της εκπόνησης της μεταπτυχιακής διπλωματικής διατριβής μου,
επέλεξα να ασχοληθώ με μία πολύ σημαντική πολιτιστική ιστορία του τόπου μου, τις Δελφικές Εορτές 1927 και 1930 και τον αντίκτυπό τους στην τοπική κοινωνία. Εργάζομαι στα Δημοτικά Σχολεία της Φωκίδας ως εκπαιδευτικός Γαλλικής Γλώσσας. Παράλληλα, ερευνώ σταθερά την τοπική ιστορία γύρω από τις Δ. Ε. και δημιουργώ στα σχολικά συμφραζόμενα, αλλά και ευρύτερα στον πολιτιστικό χώρο της Φωκίδας δράσεις και προγράμματα εκπαίδευσης και πολιτισμού που προωθούν την Δελφική Ιδέα και την καλύτερη γνωριμία μας με αυτή τη μοναδική πολιτιστική κληρονομιά.
Αυτό είναι υπέροχο! Τι σας οδήγησε να επιλέξετε το υπόβαθρο του Δασκάλου σας στο Δελφικό Ιδεώδες; Ήταν η δική σας ζωή στους Δελφούς και η υποστήριξη από την οικογένειά σας που σας ώθησαν να εστιάσετε τη ζωή σας στην Δελφική ιδέα;
Η σχέση μου με την Δελφική Ιδέα και τους οραματιστές της Άγγελο Σικελιανό και Εύα Πάλμερ ξεκίνησε όταν ήμουν στη Δ’ Δημοτικού, δηλαδή περίπου 9 ετών. Ο δάσκαλός μας εκείνη την εποχή, ο κος Κωνσταντίνος Γκίγκας, με αφορμή ένα ποίημα του Άγγελου Σικελιανού στο ανθολόγιο, μας περιέγραψε με ζωντάνια και γλαφυρότητα πώς ο ποιητής κατά την προετοιμασία των Εορτών αποτελούσε μέρος της τοπικής κοινωνίας και πώς πολλοί ηλικιωμένοι συντοπίτες μας τον θυμούνταν να συχνάζει στα καφενεία και τα σοκάκια της
πόλης με τα λευκά του κοστούμια. Αυτό ήταν αρκετό για να αφήσει στη παιδική ψυχή και φαντασία μου βαθιά εντύπωση, ένα σημάδι τέτοιο, ώστε μεγαλώνοντας πάντα να αναζητώ πληροφορίες που να σχετίζονται με τις Δ.Ε. Ίσως πρέπει να αναφέρω σε αυτό το σημείο, ότι μεγάλωσα σε μία οικογένεια όπου υπήρχε αφενός έντονη δημιουργικότητα και από τους δύο γονείς μου, αρκετά ανοιχτή σκέψη και θαυμασμός για ανθρώπους που καλλιεργούσαν τις
δεξιότητές τους, δημιουργούσαν ξεχωριστούς «προσωπικούς» άθλους και ξεχώριζαν στον τομέα τους. Βέβαια, και η δημιουργία της δικής μου οικογένειας και η γέννηση των τριών παιδιών μου, ενίσχυσε την αναζήτησή μου για ιστορίες και παραδείγματα ζωής που μπορούν να επηρεάσουν θετικά τη σκέψη ενός ανθρώπου.
Πολύ αργότερα και κατά το διάστημα που έπρεπε να επιλέξω το θέμα της διπλωματικής εργασίας μου, έτυχε να εργάζομαι ως ειδική συνεργάτιδα του Δημάρχου Δελφών. Τότε διέγνωσα εκ των έσω την αμηχανία και τις ελλείψεις που υπήρχαν στη διαχείριση μίας τόσο σπουδαίας πολιτιστικής κληρονομιάς. Έτσι και με την καθοδήγηση του επόπτη καθηγητή μου, αποφάσισα να ερευνήσω ακριβώς αυτό το θέμα, την επίδραση των Δ.Ε. στην τοπική
κοινωνία.
Μπορείτε να μας κάνετε μια ανασκόπηση της ζωής του Έλληνα ποιητή Άγγελου Σικελιανού και της πρώτης συζύγου του, Εύας Πάλμερ; Ποια ήταν τα γεγονότα που οδήγησαν στη Δελφική Ιδέα και στις Δελφικές εορτές το 1927;
Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός γεννήθηκε το 1884 και μεγάλωσε στην Λευκάδα, σε μια εποχή που η Ελλάδα προσπαθούσε να δώσει σχήμα στην ταυτότητά της. Βίωσε την ατιμωτική ήττα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες, χρεοκοπίες και πολιτικές αστάθειες. Η Εύα, μία Αμερικανίδα της Νέας Υόρκης, μεγάλωσε σε ένα αριστοκρατικό περιβάλλον, πλημμυρισμένο από ερεθίσματα τέχνης,
φιλοσοφίας, κοσμοπολιτισμού και κοινωνικής ευαισθησίας.
Δύο διαφορετικοί κόσμοι λοιπόν συναντήθηκαν στην Ελλάδα το 1904 και δημιούργησαν ένα νέο σύμπαν εσωτερικής ανησυχίας, επιθυμίας για προσφορά και τελικά δημιουργικότητας. Εκείνος, αφού μελέτησε την Ελληνική φιλοσοφία και παράδοση, αποφάσισε να προτείνει στους ανθρώπους την Δελφική Ιδέα. Η ιδέα αυτή ήταν απλή και τεράστια ταυτόχρονα: πρότεινε να ιδρυθεί στους Δελφούς ένα Πνευματικό Κέντρο, ένα είδος Πανεπιστημίου. Στο
Κέντρο αυτό θα συγκεντρωνόταν η παλαιά και νέα γνώση των ανθρώπων σε όλους τους τομείς, με απώτερο στόχο πρώτον αυτή να διατηρηθεί και δεύτερον να διαδοθεί ξανά σε όλους τους ανθρώπους — μέσα από μαθήματα, σεμινάρια και πρακτικές εφαρμογές.
Ο Σικελιανός θεωρούσε ότι για να υλοποιηθεί η ιδέα του χρειαζόταν αρχικά την υποστήριξη από ανθρώπους, που θα διέθεταν την ευαισθησία και την καλλιέργεια να κατανοήσουν και να πιστέψουν σε αυτή. Ας μη ξεχνάμε πως στις αρχές του 20 ου αιώνα, οι Δελφοί ήταν ακόμη ένα μικρό, φτωχό χωριό, χωρίς οδική σύνδεση προς την Αθήνα και μηδαμινές υποδομές για να υποστηρίξουν την ίδρυση ενός Πανεπιστημίου. Για τον λόγο αυτό, Ο
Σικελιανός έκανε τις Δ.Ε., μία μεγάλη ελληνική γιορτή θεάτρου, χορού, γυμναστικών αγώνων, ξεναγήσεων και εκθέσεων παραδοσιακής χειροτεχνίας, ώστε να προκαλέσει συγκίνηση στους θεατές, ένα βίωμα που θα γλίτωνε απόπεριττά λόγια και εξηγήσεις για το όραμά του.
Η Εύα Πάλμερ είναι δικαίως η κύρια κινητήρια δύναμη πίσω από τις Δελφικές γιορτές! Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για τον ρόλο της στην υλοποίηση του Δελφικού ιδεώδους; Και η κληρονομιά της είναι ακόμα αισθητή στους κατοίκους της Φωκίδας και των Δελφών;
Αφού σχηματοποιήθηκε η Δελφική Ιδέα και ο τρόπος πρώτης έκφρασής της,
ακολούθως τα ηνία της προσπάθειας ανέλαβε κυρίως η Εύα, ώστε να διοργανωθούν με τον καλύτερο τρόπο οι γιορτές. Είναι άδικο για εκείνη να αναφερόμαστε μόνο στην πατρική περιουσία που επένδυσε για την υλοποίηση των Εορτών. Η συμβολή της ήταν πολυδιάστατη και πολύ ουσιαστική. Σκηνοθέτησε την παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη και δίδαξε
κίνηση στον Χορό. Επίσης, βρήκε τους κατάλληλους συνεργάτες για κάθε μέρος της γιορτής, όπως για παράδειγμα την Αγγελική Χατζημιχάλη για τις εκθέσεις Χειροτεχνίας και τον Θάνο Βελλούδιο για τον Πυρρίχιο Χορό, αλλά και ντόπιους για οργανωτικά ζητήματα. Ύφανε με κοπέλες από την Αθήνα και τους Δελφούς τα κοστούμια των παραστάσεων και των αγώνων, επιμελήθηκε τις πρακτικές λεπτομέρειες μεταφοράς και φιλοξενίας των επισκεπτών και
φρόντισε όλη τη διοργάνωση ως εμπνευσμένη πολιτιστική διαχειρίστρια.
Το μέγεθος της διοργάνωσης ήταν τιτάνιο για να το σηκώσουν μόνοι τους αυτοί οι δύο άνθρωποι., Αρκεί να αναλογιστούμε ότι διοργάνωσαν κάτι αντίστοιχο με μικρούς Ολυμπιακούς Αγώνες, με σαφείς πνευματικές και αισθητικές προεκτάσεις, σε ένα μέρος που δεν είχε καν οδική πρόσβαση.
Ωστόσο η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισαν ήταν η καχυποψία και η αντίσταση από τους κύκλους της διανόησης της εποχής και από όσους επιχειρούσαν στον τομέα του αναδυόμενου ελληνικού τουρισμού. Το δημιουργικό ζεύγος αγνόησε κάθε εμπόδιο και κάθε μάντη κακών. Με οδηγό το όραμά τους και την επιθυμία τους για προσφορά και δράση, προχώρησαν στην διοργάνωση των τριήμερων Εορτών τον Μάιο του 1927.
Οι Δ.Ε. ήταν μία τεράστια επιτυχία. Οι επίσημοι καλεσμένοι από το εξωτερικό και την Ελλάδα, συμμετείχαν σε όλες τις εκδηλώσεις με ενθουσιασμό. Αφού βίωσαν την έκφραση της ελληνικής δημιουργίας σε όλα τα επίπεδα, έφυγαν με έντονα συναισθήματα υπερηφάνειας και αισιοδοξίας. Για το λόγον αυτό εξάλλου, συστήθηκε επιτροπή με επικεφαλής τον Εμμανουήλ Μπενάκη, η οποία προέβη στη διοργάνωση και Β’ Δελφικών Εορτών στα 1930.
Με την πάροδο του χρόνου, πώς έχει διδαχθεί η Δελφική πρωτοβουλία στα σχολεία; Ως εκπαιδευτικός, ποιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνετε για να διδάξετε το Δελφικό Ιδεώδες στους μαθητές σας;
Οι Δ. Ε. συνιστούν ένα πολύ ιδιαίτερο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Φωκίδας. Σποραδικά οι κάτοικοι ανακαλούν αυτή τη σπουδαία εμπειρίαπου έχει εντυπωθεί στο θυμικό μας. Κατά καιρούς και σε διάφορα χρονικά ορόσημα (π.χ. σε επετείους από τις Α’ Δ.Ε.) έχουν υπάρξει πολύ ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις γνωριμίας, εμβάθυνσης στο νόημα της Δελφικής Ιδέας και αναπαράστασης μέρους του προγράμματος αυτών, καθώς οι Δ.Ε. αποτελούσαν μία σύνθετη διοργάνωση θεάτρου, χορού, πρωτότυπης σε βυζαντινό ύφος και παραδοσιακής μουσικής, λαογραφίας και χειροτεχνίας, ξεναγήσεων και διαλέξεων. Παρ’ όλα αυτά, οι εκδηλώσεις, μέχρι τώρα χαρακτηρίζονται από αποσπασματικότητα και σχεδόν μηδενική συνέχεια ή επανάληψη.
Σε ότι αφορά στα σχολεία της Φωκίδας όλων των βαθμίδων, είναι ευτυχής πραγματικότητα ότι υλοποιούνται τα τελευταία χρόνια πολυπληθή εκπαιδευτικά προγράμματα με έμπνευση από την Δελφική προσπάθεια. Για παράδειγμα στο 3 ο Δημοτικό Σχολείο Άμφισσας έχει πραγματοποιηθεί ένα πολύ ενδιαφέρον εργαστήριο αργαλειού προκειμένου οι μαθητές να
κατανοήσουν βιωματικά την παραδοσιακή τέχνη που η Εύα Πάλμερ συμπεριέλαβε ως κεντρικό στοιχείο των Δ.Ε..
Επίσης στο Δημοτικό Σχολείο Δελφών την περασμένη χρονιά οι μαθητές μας εργάστηκαν ως μικροί ξεναγοί και παρουσίασαν στους γονείς και τους συμπολίτες τους το άγαλμα του Προμηθέα Δεσμώτη του κ. Παύλου Άγγελου Κουγιουμτζή που βρίσκεται στην είσοδο της πόλης τους και τιμά την παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη που παρουσιάστηκε στις Α’ και Β’ Δ.Ε. Στο ίδιο σχολείο φέτος οι μαθητές θα γνωρίσουν καλύτερα το Αρχαίο Θέατρο των Δελφών, το πρώτο που χρησιμοποιήθηκε για παράσταση αρχαίου δράματος στη σύγχρονη εποχή στις Δ.Ε. και θα ετοιμάσουν πρότζεκτ ανάδειξής του καθώς και μία παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη. Οι δράσεις αυτές που αναφέρω ενδεικτικά και άλλες παρόμοιες, προϋποθέτουν ευαισθητοποίηση και γνώση των εκπαιδευτικών για την πολύ σπουδαία Δελφική κληρονομιά μας. Σαφώς αποτυπώνουν την τάση που υπάρχει για αξιοποίηση αυτού του πλούσιου νοηματικά κομματιού της τοπικής ιστορίας μας. Σύντομα, θα υπάρξουν πολύ όμορφες συνεργασίες μεταξύ των σχολείων με τη κοινή αυτή θεματική των Δ.Ε., με αφορμή την επέτειο των 100 το 2027 από τις πρώτες εορτές.
Χάρηκα πολύ που έμαθα ότι πρόσφατα εφαρμόσατε το Δελφικό Ιδεώδες σε ένα ινδικό λύκειο. .Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας πώς ήταν η εμπειρία σας στο να πείσετε τη διοίκηση για την Δελφική ιδέα; Πότε θα ενταχθεί στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών και είστε ενθουσιασμένοι γι’ αυτό;
Ο καθηγητής κ.Βασίλειος Σύρος δημιούργησε για τη Δελφική Ιδέα και τις προσπάθειες μας έναν σύνδεσμο επικοινωνίας με το Scindia School στο Gwalior της Ινδίας και νιώθω βαθιά ευγνωμοσύνη για την υποστήριξή του. Από την πρώτη στιγμή και χάρη στις πολύ ευγενικές συστάσεις του κυρίου καθηγητή, η διεύθυνση και οι υπεύθυνοι προγράμματος του σχολείου μας αντιμετώπισαν με ειλικρινές ενδιαφέρον και η άμεση ανταπόκρισή τους στην πρόταση που τους κάναμε, αποτελεί μεγάλη ικανοποίηση για τις προσπάθειές μας.
Τον Αύγουστο του 2026, λοιπόν, θα μας δοθεί η μοναδική ευκαιρία να υλοποιήσουμε στο Scindia School of India το εκπαιδευτικό πρόγραμμα A Delphic Idea that connects the Ancient Greek Theatre with the Active Citizenship το οποίο σχεδιάστηκε ειδικά για το συγκεκριμένο μαθητικό κοινό. Στο πρόγραμμα αυτό έχουμε συμπυκνώσει βασικές γνώσεις του Αρχαίου Ελληνικού Θεάτρου, της ιστορικής σημασίας των Δελφών και του Μαντείου
και πώς οι ανθρωπιστικές αξίες που πηγάζουν από τους Δελφούς βρήκαν πρακτική εφαρμογή στη σύγχρονη εποχή μέσα από δύο πρωτοβουλίες αλληλεγγύης : τη Δελφική Ιδέα του Άγγελου Σικελιανού και τη δράση της ομάδας Mind the Minds με έδρα τους Δελφούς, η οποία προωθεί το έργο των Ελλήνων εφευρετών.
Το Διεθνές Συμβούλιο Πυθίων και το Δελφικό Ινδικό Ίδρυμα ξεκίνησαν πρόσφατα τους σύγχρονους Πυθικούς Αγώνες στο Γκούρουγκραμ της Ινδίας, οι οποίοι στέφθηκαν με επιτυχία! Τι πιστεύετε για αυτήν την πρωτοβουλία και τις ελληνικές προσπάθειες συνεργασίας με αυτόν και άλλους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς;
Παρακολουθούμε με πολύ ενδιαφέρον όλες τις προσπάθειες που γίνονται κατά καιρούς για κατανόηση και αξιοποίηση των ιδεών και αξιών του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού. Ειδικότερα, η έντονη κινητικότητα από το International Pythian Council και η διοργάνωση των Pythian Games αποτελεί τιμή για τη μεγάλη Δελφική κληρονομιά μας και μία σοβαρή παρακίνηση προς εμάς, ώστε να βγούμε ακόμη πιο δυναμικά μπροστά και να παρουσιάσουμε εξίσου δημιουργικά την αγάπη και τη δουλειά που γίνεται σχετικά με την αξιοποίηση των Δελφικών ιδεωδών. Ομολογουμένως, οι σύγχρονες συνθήκες ζωής και τα τεχνολογικά μέσα ευνοούν όλες τις ειλικρινείς προσπάθειες αναβίωσης της Δελφικής Ιδέας και φέρνουν λίγο πιο κοντά το Όραμα του Άγγελου Σικελιανού για τη συναδέλφωση και συνεργασία των λαών.
Θεωρείτε τις πρωτοβουλίες όπως οι παραπάνω ως ώθηση στην Ινδική κατανόηση των Δελφικών εορτασμών και του Δελφικού ιδεώδους; Μπορείτε επίσης να μας ενημερώσετε σύντομα για τις πρωτοβουλίες που έχουν προγραμματιστεί για την εκατονταετηρίδα των Δελφικών εορτών γύρω από τους Δελφούς και τη Φωκίδα;
Φυσικά κάθε τέτοια κίνηση που βασίζεται στην κατανόηση θεμελιωδών αξιών
του πολιτισμού των άλλων, μόνο τη συγκίνηση και το θαυμασμό μας αξίζουν. Όταν δε η όλη προσπάθεια συνοδεύεται και από ελάχιστο ή μηδενικό επιχειρηματικό όφελος, τότε σκέφτεται κανείς πως το Πνεύμα του Άγγελου και της Εύας Σικελιανού για προσφορά και αλληλεγγύη καρπίζει σχεδόν 100 χρόνια μετά.
Η δρομολόγηση των δράσεων για τους εορτασμούς των 100 χρόνων από τις Α’ Δ.Ε. βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. Με βεβαιότητα μπορώ να πω ότι κοινή έγνοια όλων των εμπλεκόμενων είναι η δημιουργία θεσμών και διαδικασιών που θα ενταχθούν ομαλά στη ροή της καθημερινότητας και της πρακτικής μας. Δηλαδή για να το εξηγήσω πιο απλά, ο εορτασμός θα είναι μόνο το αποκορύφωμα κάποιων εργασιών που θα υλοποιούνται σε όλη τη διάρκεια του έτους ή/ και των ετών αργότερα, με σαφή στόχο την ενσωμάτωση της Δελφικής σκέψης στην καθημερινότητά μας. Σίγουρο είναι πως θα γεννηθούν πολύ ωραίες δράσεις της τοπικής κοινωνίας και συνεργασίες με όποιον συμμερίζεται την ανάγκη αξιοποίησης του Δελφικού Οράματος με την αφορμή της συμπλήρωσης των 100 χρόνων από τις Α΄ Δ.Ε..
Στο μέλλον, τι φαντάζεστε να αντιπροσωπεύουν τα Δελφικά Ιδεώδη στον κόσμο;
Αρχικά η μεγάλη πρόκληση για όλους μας είναι να κατανοήσουμε την αξία των ιδεών του Δελφικού οράματος του Άγγελου Σικελιανού. Η αγάπη και η πίστη στις δυνατότητες του ανθρώπου και των ομάδων που εργάζονται για την ευημερία όλων, να αποτελέσει το πλαίσιο που θα λειτουργούμε και θα αντικρύζουμε τη ζωή.
Ας ξεκινήσουμε με τα παιδιά, που αποτελούν τη βάση του μέλλοντος και της δημιουργίας ενός διαφορετικού μοντέλου πολίτη. Στη συνέχεια ας συμπαρασύρουμε κάθε ευαίσθητο άνθρωπο ανεξαρτήτως καταγωγής ή ηλικίας. Πόσο ωραίο θα ήταν αν μιλούσαμε σε λίγα χρόνια για ένα νέο είδος ανθρώπου, τον Δελφικό Άνθρωπο, έναν άνθρωπο γεμάτο πίστη στις δυνατότητές του, στο καλό και την πρόοδο όλων.
