Του Κώστα Παππά
Η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στην Πάτρα, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του «Ιθάκη», δεν ήταν μια απλή δημόσια εμφάνιση ενός πρώην πρωθυπουργού. Ήταν μια συνειδητή πολιτική παρέμβαση, με σαφή στόχο να επαναφέρει τον ίδιο –και ευρύτερα τον προοδευτικό χώρο– στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης, σε μια περίοδο όπου η αντιπολίτευση εμφανίζεται κατακερματισμένη και χωρίς καθαρό αφήγημα.
Ο Τσίπρας επέλεξε έναν λόγο αιχμηρό απέναντι στην κυβέρνηση, μιλώντας για μια χώρα που διολισθαίνει θεσμικά και κοινωνικά. Η διάκριση ανάμεσα στην «Ελλάδα του φραπέ» και την «Ελλάδα του φιλότιμου» δεν ήταν απλώς ρητορικό σχήμα, αλλά μια προσπάθεια ηθικής και πολιτικής πόλωσης: από τη μία, ένα μοντέλο εξουσίας που –κατά τον ίδιο– συνδέεται με αλαζονεία, διαφθορά και κοινωνικές ανισότητες· από την άλλη, μια κοινωνία που ασφυκτιά και αναζητά εκπροσώπηση.
Ιδιαίτερη σημασία είχε το γεγονός ότι ο πρώην πρωθυπουργός δεν περιορίστηκε σε απολογισμό του παρελθόντος. Αντιθέτως, μίλησε για την ανάγκη πολιτικής αλλαγής ως κοινωνική και εθνική αναγκαιότητα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το πρόβλημα δεν είναι απλώς η κυβερνητική πολιτική, αλλά η απουσία μιας πειστικής εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης. Με αυτόν τον τρόπο, άσκησε έμμεση αλλά σαφή κριτική και στον σημερινό κατακερματισμό του προοδευτικού χώρου.
Η «Ιθάκη» λειτούργησε περισσότερο ως πολιτικός συμβολισμός παρά ως βιβλιογραφικό αντικείμενο. Το μήνυμα ήταν πως το ταξίδι της χώρας –και της δημοκρατικής παράταξης– δεν έχει ολοκληρωθεί και απαιτεί επανεκκίνηση με νέους όρους. Χωρίς να ανακοινώσει κάτι συγκεκριμένο, ο Τσίπρας άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ενός ευρύτερου πολιτικού ανασχηματισμού στον χώρο της Κεντροαριστεράς, υπερβαίνοντας κόμματα και παλιές δομές.
Σε τελική ανάλυση, η ομιλία στην Πάτρα ήταν μια δήλωση πολιτικής παρουσίας. Ο Αλέξης Τσίπρας δείχνει ότι δεν αρκείται στον ρόλο του σχολιαστή των εξελίξεων. Διεκδικεί –έστω και έμμεσα– ρόλο στη διαμόρφωση του επόμενου κεφαλαίου. Το αν αυτό θα μετουσιωθεί σε οργανωμένο πολιτικό σχέδιο, μένει να φανεί. Όμως το μήνυμα ήταν σαφές: η επιστροφή του δεν είναι νοσταλγική, αλλά στρατηγική.
