Με το Νόμπελ Φυσικής τιμήθηκε ο ελληνοαμερικανός John M. Martinis, για την ανακάλυψη της μακροσκοπικής κβαντομηχανικής σήραγγας και την κβάντωση ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα.
Ο Martinis είναι Ελληνοαμερικανός φυσικός, διεθνούς φήμης, και από τους πρωτοπόρους στον τομέα των κβαντικών υπολογιστών.
Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, το Μπέρκλεϊ, όπου έλαβε τόσο το πτυχίο του όσο και το διδακτορικό του δίπλωμα.
Η διδακτορική του διατριβή είχε τίτλο «Μακροσκοπική κβαντομηχανική σήραγγα και κβαντισμός ενεργειακών επιπέδων σε κατάσταση μηδενικής τάσης της ιοντικά φορτισμένης επαφής Josephson» και εκπονήθηκε υπό την επίβλεψη του καθηγητή Τζον Κλαρκ.
Η καριέρα του στην κβαντική μηχανική
Ο John M. Martinis έδειξε από νωρίς το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κβαντική μηχανική σε μακροσκοπικά συστήματα.
Το 2014, η Google Quantum AI Lab ανακοίνωσε τη συνεργασία της με τον καθηγητή Martinis και την ερευνητική του ομάδα, σε μία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων συμφωνία, με σκοπό την κατασκευή ενός λειτουργικού κβαντικού υπολογιστή με βάση τα υπεραγώγιμα qubits.
Υπό την ηγεσία του, η ομάδα της Google πέτυχε το 2019 ένα ιστορικό επίτευγμα. Την κατασκευή ενός κβαντικού υπολογιστή ο οποίος ήταν ικανός να ολοκληρώσει μέσα σε 200 δευτερόλεπτα έναν συγκεκριμένο υπολογισμό που ένας κλασικός υπερυπολογιστής θα χρειαζόταν χιλιάδες χρόνια για να υπολογίσει.
Το γεγονός αυτό χαρακτηρίστηκε από τη Google ως σημαντικό «κβαντικό πλεονέκτημα».
Το 2020, μετά την αποχώρησή του από την Google, ο καθηγητής John M. Martinis αποδέχτηκε την πρόταση της αυστραλιανής τεχνολογικής νεοφυούς επιχείρησης Silicon Quantum Computing (SQC), της οποίας ιδρύτρια είναι η καθηγήτρια Michelle Simmons από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας.
Εκεί, ο καθηγητής συνέχισε το όραμά του για την υλοποίηση ενός εμπορικά αξιοποιήσιμου κβαντικού υπολογιστή.
Σε δηλώσεις του μάλιστα ανέφερε πως επέλεξε την SQC επειδή εντυπωσιάστηκε από την μοναδική τεχνική κατασκευής σε ατομικό επίπεδο που εφαρμόζει η ομάδα της Simmons, κάτι που, όπως είπε, δεν γίνεται πουθενά αλλού στον κόσμο.
«Η πρότασή τους ήταν η πιο ενδιαφέρουσα για μένα. Η κατασκευή ενός κβαντικού υπολογιστή είναι η δια βίου φιλοδοξία μου.
Αν μπορέσουμε να κατασκευάσουμε έναν με επιτυχία , θα αποτελέσει ένα σημαντικό επίτευγμα με τεράστιο αντίκτυπο για την ανθρωπότητα», δήλωσε στο greekherald το 2020.
Βραβεία και άλλες διακρίσεις
Η συμβολή του στην επιστήμη έχει αναγνωριστεί διεθνώς. Το 2014 του απονεμήθηκε το Βραβείο Fritz London για τη συνεισφορά του στη Φυσική «Χαμηλής θερμοκρασίας», ενώ το 2021 τιμήθηκε με το Βραβείο John Stewart Bell για τις επιδόσεις του στον τομέα της κβαντικής πληροφορίας.
Η κορυφαία επιστημονική του αναγνώριση ήρθε το 2025, όταν τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής για την ανακάλυψη μακροσκοπικής κβαντομηχανικής σήραγγας και του κβαντισμού ενέργειας σε ηλεκτρικά κυκλώματα – μια ανακάλυψη θεμελιώδους σημασίας για την κατανόηση και κατασκευή κβαντικών συστημάτων.
Ο καθηγητής John M. Martinis παραμένει ενεργός στην έρευνα και στην προσπάθεια για την επίτευξη λειτουργικών και εμπορικά βιώσιμων κβαντικών υπολογιστών, προσφέροντας την τεράστια εμπειρία και τεχνογνωσία του σε διεθνείς συνεργασίες.
