Η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε ένα σημαντικό βήμα αυτόν τον μήνα, ανοίγοντας τον δρόμο για τη χρηματοδότηση της πυρηνικής ενέργειας – ένα θέμα που για χρόνια θεωρούνταν ταμπού στις Βρυξέλλες. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά τη μεταβαλλόμενη στάση και τη διαρκώς αυξανόμενη υποστήριξη προς την ατομική ενέργεια εντός της Ένωσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμπεριέλαβε την “πυρηνική σχάσης” μεταξύ των τομέων που είναι επιλέξιμοι για να λάβουν χρήματα της ΕΕ στην πρόταση προϋπολογισμού 2028-2034 που παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα – αντιστρέφοντας μια προηγούμενη απαγόρευση.
Η Επιτροπή αρνήθηκε να πει αν αυτό σημαίνει ότι οι Βρυξέλλες είναι έτοιμες να χρηματοδοτήσουν την κατασκευή νέων πυρηνικών αντιδραστήρων, με μια εκπρόσωπο να τονίζει ότι η πρόταση “πρέπει ακόμη να συζητηθεί” με τα κράτη μέλη.
Η επιλεξιμότητα της πυρηνικής ενέργειας παρέμεινε μόνο δυνητική, είπε η ίδια, και η σχάση παρατίθεται μαζί με άλλους συναφείς τομείς, όπως ο παροπλισμός πυρηνικών εγκαταστάσεων, η διαχείριση ραδιενεργών αποβλήτων και η πυρηνική έρευνα.
Ωστόσο, η αλλαγή πλεύσης – δεδομένου ότι η ατομική ενέργεια αποκλείστηκε ρητά από τη χρηματοδότηση στο πλαίσιο του τρέχοντος προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης – σηματοδότησε μια νίκη για τους υποστηρικτές της πυρηνικής ενέργειας.
Η Ευρώπη παραμένει βαθιά διχασμένη ως προς την πυρηνική ενέργεια. Η Γαλλία συγκαταλέγεται στους πιο ένθερμους υποστηρικτές της, ενώ αντίθετα η Γερμανία αντιτίθεται, ιδιαίτερα μετά την απόφαση της πρώην καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ να επισπεύσει την απόσυρση των πυρηνικών σταθμών το 2011, στον απόηχο της καταστροφής της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία.
Οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρώπης ηγούνται αντίπαλων άτυπων συμμαχιών κρατών-μελών, που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την άσκηση επιρροής στους κόλπους των Βρυξελλών.
Η Γαλλία ηγείται της αποκαλούμενης “Ευρωπαϊκής Πυρηνικής Συμμαχίας”, ενώ η Γερμανία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ομάδας των “Φίλων των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας”.
Οι ανεπίσημες πρωινές συνομιλίες των δύο ομάδων διεξάγονται συνήθως πριν από τις συνεδριάσεις των υπουργών ενέργειας της ΕΕ, με τους εκπροσώπους ορισμένων χωρών να μετακινούνται μεταξύ των δύο συγκεντρώσεων.
Αναπόφευκτο θέμα
Η συμμαχία υπό τη Γαλλία διευρύνεται σταθερά, καθώς το Βέλγιο και η Ιταλία ανακοίνωσαν φέτος την πρόθεσή τους να ενταχθούν, ενώ και η Ελλάδα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για συμμετοχή. Αυτό συνέβη αφού η Ρώμη άνοιξε την πόρτα για την επιστροφή στην ατομική ενέργεια και το Βέλγιο εγκατέλειψε επισήμως μια δέσμευση δύο δεκαετιών να την καταργήσει σταδιακά. Άλλα μέλη της συμμαχίας είναι η Βουλγαρία, η Κροατία, η Φινλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία και η Σουηδία. Στην ομάδα της Γερμανίας ανήκουν, μεταξύ άλλων, η Αυστρία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Δανία και οι χώρες της Βαλτικής.
“Η διεύρυνση της συμμαχίας καθιστά το θέμα κάπως αναπόφευκτο”, δήλωσε ο Νιλ Μακάροφ, ειδικός σε θέματα κλιματικής μετάβασης στο Strategic Perspectives, μια δεξαμενή σκέψης. Μετά από χρόνια εξοστρακισμού από την ΕΕ, οι χώρες αυτές θέλουν να “καταστήσουν την πυρηνική ενέργεια πολιτικά ουδέτερη”, πρόσθεσε. Η αντίθεση είναι ασθενέστερη από ό,τι πριν από δύο χρόνια, καθώς όλο και περισσότερες κυβερνήσεις τονίζουν την ανάγκη για ένα συμπληρωματικό ενεργειακό μείγμα για την επιτάχυνση του εξηλεκτρισμού της ηπείρου. Η Γαλλία ελπίζει ακόμη και σε μια πιο επιεική προσέγγιση από τη Γερμανία υπό τον Φρίντριχ Μερτς.
Τον Μάιο, ο καγκελάριος συνυπέγραψε άρθρο γνώμης μαζί με τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, στο οποίο τάσσονταν υπέρ της “τεχνολογικής ουδετερότητας” και της “ίσας μεταχείρισης όλων των πηγών ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα” στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Γάλλος υπουργός Ενέργειας Μαρκ Φεράτσι δήλωσε αργότερα ότι οι Γερμανοί είναι έτοιμοι να τερματίσουν “τον θρησκευτικό πόλεμο κατά της πυρηνικής ενέργειας”. Ωστόσο, οι απόψεις επί του θέματος εντός του κυβερνητικού συνασπισμού της Γερμανίας διαφέρουν και το κατά πόσον το Βερολίνο θα έφτανε τόσο μακριά ώστε να δώσει το πράσινο φως στη χρηματοδότηση της ΕΕ για την πυρηνική ενέργεια, μένει να φανεί, δήλωσε ο Μακάροφ. Οι εντάσεις ενδέχεται να αναζωπυρωθούν και πάλι τους επόμενους μήνες, καθώς οι χώρες συζητούν τους ευρωπαϊκούς κανόνες για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας- ένα πακέτο που η Γαλλία θα προτιμούσε να αποκαλείται “απεξαρτημένη” ενέργεια και να περιλαμβάνει και την πυρηνική ενέργεια.
Το Παρίσι πέτυχε μια αρχική νίκη αυτόν τον μήνα, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενσωμάτωσε την έννοια της “τεχνολογικής ουδετερότητας” – ιδιαίτερα σημαντική για τη Γαλλία – στην πρότασή της για τους κλιματικούς στόχους του 2040. Παρά τη δυναμική της πυρηνικής ενέργειας, ακόμη και στα πιο φιλόδοξα σενάρια ανάπτυξής της, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια αναμένεται να διατηρήσουν κυρίαρχο ρόλο στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα τις επόμενες δεκαετίες. Το 2024 οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα αντιπροσωπεύουν το 47% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, σε σύγκριση με το 23% της πυρηνικής ενέργειας, σύμφωνα με τον οργανισμό δεδομένων της ΕΕ Eurostat. “Βραχυπρόθεσμα, το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας για τον εξηλεκτρισμό θα γίνει μέσω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας”, κατέληξε ο Μακάροφ.
