Της Βάνας Κουτρουλού
Από τον… Κιμ το περιμέναμε αλλά τελικά άλλος φαίνεται πως έχει το χέρι πάνω από το κουμπί… Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανοίγει ξανά τη συζήτηση για τον ρόλο της γαλλικής πυρηνικής αποτροπής στην συλλογική ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ προορίζονταν να καταφύγουν κάτω από την πυρηνική «ομπρέλα» των Η.Π.Α. Μάλιστα, πέντε χώρες- εταίροι, Βέλγιο, Ολλανδία, Γερμανία, Ιταλία και Τουρκία – εκτιμάται ότι φιλοξενούν περίπου 100 αμερικανικά πυρηνικά όπλα στο έδαφός τους, για να ανταποδώσουν ένα ρωσικό πλήγμα.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Μακρόν δήλωσε ότι η Ε.Ε. χρειάζεται μια κοινή αμυντική στρατηγική και ότι τα γαλλικά πυρηνικά όπλα θα μπορούσαν να αποτελέσουν βασικό συστατικό αυτής. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό θα παρείχε τις εγγυήσεις ασφαλείας που χρειάζεται η Ευρώπη.
«Πυρά» από τη γαλλική αντιπολίτευση
Τα σχόλια του Γάλλου Προέδρου προκάλεσαν έντονη κριτική από όλο το πολιτικό φάσμα. «Ο Μακρόν γίνεται εθνικός κίνδυνος», υποστήριξε ο ευρωβουλευτής Τιερί Μαριανί της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης (Rassemblement National). «Και μετά το πυρηνικό οπλοστάσιο της Γαλλίας», πρόσθεσε, «θα ακολουθήσει η μόνιμη έδρα της Γαλλίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ που θα πουληθεί φθηνά στην Ε.Ε.». Ο επικεφαλής υποψήφιος του συντηρητικού Ρεπουμπλικανικού κόμματος (Les Républicains) στις ευρωεκλογές, Φρανουσά-Ξαβιέ Μπελαμί χαρακτήρισε τη δήλωση του Μακρόν ως «άκρως σοβαρή», επειδή σχετίζεται με την «την ίδια την ουσία της γαλλικής κυριαρχίας». H ακροαριστερή Ανυπότακτη Γαλλία (La France Insoumise) σχολίασε: «Μοιράζονται τα πυρηνικά όπλα; Χάνουμε την κυριαρχία μας. Η απόφαση δεν ανήκει στον Πρόεδρο αλλά στον λαό». Μόνον οι Πράσινοι και ο συνασπισμός του Μακρόν υποστήριξαν την ιδέα.
Τι ετοιμάζει ο Μακρόν;
Το ερώτημα είναι τι μπορεί να κρύβεται πίσω από την πρόταση του Μακρόν. Πρώτον, μπορεί να πρόκειται για τακτική αντιπερισπασμού από τη μέτρια επίδοση του συνασπισμού του στις κάλπες ενόψει των εκλογών για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, η υποψήφια του Μακρόν, η Βαλερί Χαγιέ έρχεται δεύτερη με 17%, πίσω από τον Ζορντάν Μπαρντελά του RN με 32%. Μια νίκη του RN αυτού του μεγέθους θα ήταν η μεγαλύτερη από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή εκλογική αναμέτρηση από το 1979. Και σίγουρα θα ήταν μια συντριπτική ήττα του φιλοευρωπαϊκού συνασπισμού του Μακρόν.
Δεύτερον, μπορεί να πρόκειται για απόπειρα υλοποίησης μιας μακροχρόνιας και βαθιάς πεποίθησης του από το 2017 ότι η Ευρώπη πρέπει να οργανώσει μια αυτόνομη αξιόπιστη άμυνα και να μην βασίζεται πλέον στους Αμερικανούς. Ο Μακρόν το κατέστησε σαφές τότε, αλλά και τώρα στην τελευταία του ομιλία στη Σορβόννη, σημειώνοντας ότι η Ε.Ε. βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής, είτε θα παραμείνει παγκόσμια δύναμη ή θα αντιμετωπίσει τη λήθη: «Η Ευρώπη μας σήμερα είναι θνητή και μπορεί να πεθάνει». Ανοίγοντας λοιπόν τη συζήτηση γι’ αυτό το θέμα επιδιώκει να αφυπνίσει και να καταδείξει την βαρύτητα της στιγμής.
Τέλος, αυτή η φαινομενική προθυμία του προέδρου αποτελεί σαφή ένδειξη ότι επιθυμεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην ΕΕ μετά την λήξη της θητείας του το 2027.
Τα εμπόδια για τη γαλλική πυρηνική «ομπρέλα» στην Ευρώπη
Η Γαλλία έκανε αγώνα δρόμου για να κατασκεύασει μια πυρηνική βόμβα, τελικά το κατάφερε το 1960, μετά τις ΗΠΑ (1945), την ΕΣΣΔ (1949) και τη Βρετανία (1952).
Έγινε πραγματικότητα χάρη στην αποφασιστικότητα του στρατηγού Σαρλ Ντε Γκωλ. Το πυρηνικό οπλοστάσιο ήταν και παραμένει αντικείμενο υπερηφάνειας και σύμβολο της γαλλικής στρατηγικής αυτονομίας. Η Γαλλία πάντα κρατούσε τα πυρηνικά της εκτός της κοινής στρατηγικής της δυτικής συμμαχίας – είναι η μόνη χώρα μεταξύ των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ η οποία δεν συμμετέχει στην Ομάδα Πυρηνικού Σχεδιασμού της συμμαχίας. Άρα, δεν είναι βέβαιο ότι οι Γάλλοι θα ήθελαν τελικά να θέσουν τα πυρηνικά τους στη διάθεση της Ε.Ε. Αλλά ακόμη κι αν ήταν διαφορετικά, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν ποιος θα είχε τον τελικό λόγο στη διοίκηση, πότε και πώς.
Επιπλέον, το γαλλικό οπλοστάσιο δεν είναι κατάλληλο για επέκταση της αποτροπής σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, η Γαλλία, που διαθέτει περίπου 300 πυρηνικές κεφαλές, είναι η μόνη πυρηνική δύναμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε περίπτωση ολοκληρωτικού πολέμου, η γαλλική «ομπρέλα» δεν θα είναι αξιόπιστη και αποτρεπτική απέναντι σε έναν αντίπαλο όπως η Ρωσία, με χιλιάδες κεφαλές.
Ένα τρίτο εμπόδιο για τη δημιουργία πυρηνικής αποτροπής με το σήμα της Ε.Ε. είναι η Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, που υπογράφηκε από 191 χώρες σε όλο τον κόσμο. Μια Συνθήκη, η οποία δεν επιτρέπει στα κράτη που δεν διαθέτουν πυρηνικά όπλα να τα αποκτήσουν.
