Του Σάββα Παυλίδη
Μέτρα συνολικού ύψους 1,09 δισ. ευρώ ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, επιχειρώντας –για ακόμη μια φορά– να κεφαλαιοποιήσει την υπεραπόδοση της οικονομίας με «κοινωνικό πρόσημο».
Αν και οι παροχές παρουσιάστηκαν ως στήριξη στους ευάλωτους, δεν έλειψαν οι επικρίσεις ότι πρόκειται για έναν ακόμα γύρο επιδοματικής διαχείρισης, με σαφή επικοινωνιακή στόχευση και εν όψει της φθινοπωρινής ΔΕΘ.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός φρόντισε να δώσει πανηγυρικό τόνο, δηλώνοντας πως «τα πήγαμε πολύ καλύτερα από όσο υπολογίζαμε». Ωστόσο, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα: σε ποιο βαθμό τα συγκεκριμένα μέτρα ανακουφίζουν ουσιαστικά και με διάρκεια τους πολίτες ή αποτελούν ένα ακόμη εργαλείο προσωρινής εκτόνωσης της κοινωνικής δυσαρέσκειας;
Θυμίζουμε πως η κυβέρνηση ανακοίνωσε:
- Επιστροφή ενός ενοικίου έως 800 ευρώ (συν 50 ευρώ ανά παιδί) τον Νοέμβριο σε δικαιούχους με εισοδηματικά κριτήρια.
- Εφάπαξ επίδομα 250 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους, ανασφάλιστους, ΑμεΑ και υπερήλικες.
- Αύξηση 500 εκατ. ευρώ στο ΠΔΕ για έργα υποδομής – χωρίς, ωστόσο, να διευκρινίζεται η χωρική και κοινωνική στόχευση.
Τα μέτρα, όπως ανακοινώθηκαν, επαναλαμβάνονται σε ετήσια βάση, όμως παραμένουν σαφώς εξαρτώμενα από την υπεραπόδοση και τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς που επιβάλλουν οι ευρωπαϊκοί κανόνες – όχι από κάποια δομική αλλαγή στην κοινωνική πολιτική.
Το πλαίσιο που επέτρεψε τις εξαγγελίες βασίζεται στην εμφανώς υπεραποδοτική οικονομική επίδοση του 2024: πρωτογενές πλεόνασμα 11,4 δισ. ευρώ (4,8% του ΑΕΠ), με σημαντική αύξηση των εισπράξεων από ασφαλιστικές εισφορές και έσοδα λόγω περιορισμού της φοροδιαφυγής. Η κυβέρνηση προβάλει το γεγονός πως μηδενίστηκαν τα κρατικά ελλείμματα, αγγίζοντας συνολικό πλεόνασμα 1,3%.
Πίσω, ωστόσο, από τα εντυπωσιακά νούμερα, παραμένει η κοινωνική πραγματικότητα: υψηλό κόστος στέγασης, χαμηλοί μισθοί, φθίνουσα αγοραστική δύναμη, καθυστερημένες επενδύσεις στην υγεία και την παιδεία. Αντί για ουσιαστική ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, η κυβέρνηση επιλέγει στοχευμένες, επιλεκτικές παροχές, εν είδει ελεγχόμενης ανακούφισης.
Οι εξαγγελίες εντάσσονται σε ένα ευρύτερο μοτίβο κινήσεων, το οποίο περιλαμβάνει από αμυντικά προγράμματα και αλλαγές στον κατώτατο μισθό, μέχρι το πρόγραμμα Chevron και τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό. Όλα φιλτράρονται μέσα από την πρόθεση της κυβέρνησης να ανακτήσει τον έλεγχο της πολιτικής ατζέντας ενόψει των φθινοπωρινών εξελίξεων.
Οι αναφορές του υπουργού Πιερρακάκη για «δίχτυ προστασίας» υπέρ των πιο αδύναμων επιχειρούν να ντύσουν πολιτικά μια στρατηγική που δεν παύει να φέρει τη σφραγίδα του νεοφιλελεύθερου πυρήνα της κυβέρνησης: χαμηλή δημοσιονομική δαπάνη, επιδόματα αντί για επενδύσεις σε δημόσιες υπηρεσίες, ενίσχυση συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων για λόγους στατιστικής ή εκλογικής διαχείρισης.
Με το βλέμμα στραμμένο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται να προετοιμάζει ένα ακόμη πακέτο παροχών, το οποίο σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές ενδέχεται να ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ. Το νέο «μοίρασμα» χρημάτων, που σχεδιάζεται να παρουσιαστεί ως επιβράβευση της οικονομικής σταθερότητας, εγείρει ερωτήματα για τον πραγματικό πολιτικό του στόχο, με αρκετούς να βλέπουν σε αυτό μια προσπάθεια επανεκκίνησης του αφηγήματος της κυβέρνησης και πιθανή πρόγευση πολιτικών εξελίξεων, αν όχι και προώθηση σχεδιασμών για αιφνιδιαστική προσφυγή στις κάλπες.
