Ιωάννης Χρ. Ιακωβίδης- Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου
Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
Οι χριστιανοί Σύροι στο διάβα της Ιστορίας
Η παρουσία χριστιανών στη Συρία δεν υπήρξε σταθερή στο πέρασμα των αιώνων,
με αποτέλεσμα σήμερα να έχει συρρικνωθεί. Ο δημογράφος , Youssef Courbage ,
υπολόγιζε – βάσει των εισπραχθέντων φόρων στην πόλη Χομς- ότι, όταν
εγκαταστάθηκαν στη Συρία κατά τον 7 ο αιώνα οι μουσουλμάνοι , ο χριστιανικός
πληθυσμός ανερχόταν στα 4 εκατομμύρια άτομα , και 15 εκατομμύρια σε όλη την
Αραβική Ανατολή. Κατά τον επόμενο αιώνα, οι μουσουλμάνοι αντιπροσώπευαν
πληθυσμιακά μόλις το 6%. Ο ανωτέρω δημογράφος εκτιμούσε ότι περί το 900 , η
Συρία είχε τον ίδιο αριθμό χριστιανών και μουσουλμάνων (περίπου 2 εκατομμύρια).
Ο σουλτάνος των Μαμελούκων, Baybars, το 1268, είχε κατασφάξει ή εξανδραποδίσει τους χριστιανούς της Αντιόχειας, οι οποίοι μετατράπηκαν σε μειονότητα και στις αρχές του 16ου αιώνα αποτελούσαν το 10% του πληθυσμού. Την οθωμανική περίοδο χαρακτήριζε μία εντυπωσιακή δημογραφική αναβάθμιση των χριστιανών: στο Χαλέπι, από 4% στις αρχές του 16 ου αιώνα έφθασαν στο 20%, στα τέλη του 17ου αιώνα. Κατά τον Youssef Courbage, ανάμεσα στα έτη 1580 -1880, όταν οι Εβραίοι και οι μουσουλμάνοι σημείωσαν μία μικρή αριθμητική αύξηση (οι Εβραίοι παρέμειναν περίπου το 1% του πληθυσμού, και οι μουσουλμάνοι αυξήθηκαν από 1,3 σε 1,6 εκατομμύρια), οι χριστιανοί του Bilad el Cham αστικοποιήθηκαν και αυξήθηκαν τους Τούρκους εθνικιστές (Νεότουρκους), στις αρχές του 20ου αιώνα, επέσπευσε τηνεξορία των χριστιανών.
Μετά την ανακήρυξη της Συρίας ως ανεξάρτητου κράτους
Όταν η Συρία κατέστη ανεξάρτητο κράτος, το 1946, αφού αποχώρησαν τα γαλλικά
στρατεύματα, ο συνταγματάρχης Chichakli, το 1951, προέβη σε απαγόρευση κάθε
αναφοράς σε ομολογιακές σχέσεις λόγω της επιβολής της ανεξιθρησκίας. Το
Κοινοβούλιο, από το 1954, επέτρεψε να εκπροσωπηθούν οι πολίτες ανεξαρτήτως
θρησκευτικών πεποιθήσεων. Ο Farès Al-Khouri, χριστιανός, ανέλαβε την ηγεσία της
κυβερνήσεως. Το 1970, όταν ανήλθε στην εξουσία ο ίδιος ο Χαφέζ Αλ Άσαντ, ο
οποίος προερχόταν από τους Αλαουίτες, μια θρησκευτική μειονότητα, οδήγησε τους
Χριστιανούς σε μία διφορούμενη θέση. Φαινόταν ότι είχαν τη δυνατότητα αφενός να
καρπωθούν ωφελήματα μέσω της συμμαχίας των μειονοτήτων προς αντιστάθμιση της
Σουνιτικής πλειοψηφίας και αφετέρου οι χριστιανοί να παραμείνουν προσεκτικοί και
χωρίς να εκδηλώνουν τα φρονήματά τους , προκειμένου να μην κατηγορηθούν ότι
επιδιώκουν σεχταρισμό ή καλλιεργούν τον διχασμό.
Σε περιπτώσεις περιφερειακής κρίσεως, η έλλειψη ασφάλειας αυξανόταν:
χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα του εμφυλίου πολέμου στον Λίβανο(1975-
1990) και της εισβολής των Η.Π.Α. και του Ηνωμένου Βασιλείου στο Ιράκ το 2003, η
οποία συνετέλεσε π.χ. στο να αφιχθούν στη Συρία πολλοί Ιρακινοί χριστιανοί. Οι
εκτιμήσεις συνέκλιναν στο γεγονός ότι οι χριστιανοί αντιπροσώπευαν, στη δεκαετία του
2000, περίπου το 5% του συριακού πληθυσμού ή 1 εκατομμύριο των ανθρώπων.
Διαρκούσης της εξεγέρσεως του 2011, μεταξύ των διαδηλωτών προβάλλονταν
σεχταριστικά αιτήματα («οι Χριστιανοί στη Βηρυτό, οι Αλαουίτες στον τάφο» [al-
masîhîûn ilâ Bairût, al-’alawîûn fi al-tâbût]), σε μεγάλο βαθμό κατευθυνόμενα. Άλλα
επαναστατικά συνθήματα ενεθάρρυναν την υπέρβαση των κοινοτικών αποκλεισμών:
(«Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί, Δρούζοι, Ισμαηλίτες, Σουνίτες, Σιίτες, όλοι θέλουμε την
ελευθερία» [Muslim, Masîhî, Durzî, Isma’îlî, Sunni, Shi’î, kullunâ bidnâ al-hurriyya]).
Ορισμένοι χριστιανοί υποστήριζαν το καθεστώς, άλλοι εντάσσονταν στην
αντιπολίτευση , ενίοτε και ως κοινότητα, φέρ΄ ειπείν, η Ασσυριακή Δημοκρατική
Οργάνωση. Οι ριζοσπάστες ισλαμιστές προέβησαν σε αποκλεισμό τους με τη
δικαιολογία ότι είναι “εκτός του έθνους” , ως απόγονοι των Σταυροφόρων και για αυτό
δεν αποδέχονται το ιστορικό της παρουσίας τους στη Συρία , κατηγορώντας τους ως
πράκτορες των δυτικών χωρών. Ωστόσο, οι ίδιοι οι χριστιανοί Σύροι μερικές φορές
εσωτερικεύουν την ανωτέρω ψευδή γενεαλογία, χρησιμοποιώντας οι ίδιοι για τους
εαυτούς τους τον όρο diyûf («επισκέπτες»), ζητώντας ταυτοχρόνως να τους
προστατεύσουν οι εκάστοτε κυβερνώντες. ( Μανώλης Γ. Βαρδής, «Οι Χριστιανοί της
Συρίας»…)
Η τρομοκρατική επίθεση του Ιουνίου του 2025
Για την τρομοκρατική επίθεση του Ιουνίου του 2025 παρατίθεται ενδεικτικά το άρθρο
με τίτλο «Οι χριστιανοί μέσα στο χάος της Συρίας» του Σταύρου Τζίμα από το Σούλι
Θεσπρωτίας ο οποίος από το 1996 διευθύνει το γραφείο Θεσσαλονίκης της Καθημερινής και
από το 2008 είναι αναπληρωτής πρόεδρος και διευθυντής της Διεύθυνσης Μακεδονίας του
Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων.
« Η ατμόσφαιρα κατά την εξόδιο ακολουθία για τα 25 θύματα της τρομοκρατικής
επίθεσης στον ναό του Προφήτη Ηλία στη Δαμασκό ήταν ιδιαίτερα φορτισμένη.
Εκατοντάδες πιστοί, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, συγκεντρώθηκαν για να αποτίσουν
φόρο τιμής στους νεκρούς. Ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωάννης απευθύνθηκε με έντονο ύφος στους κυβερνώντες της Συρίας, αφήνοντας στην
άκρη το διπλωματικό κείμενο για να μιλήσει από καρδιάς.
Ο λόγος του ήταν γεμάτος συγκίνηση, οργή και, κυρίως, αγωνία για το μέλλον των
χριστιανών στη “νέα Συρία”, που ευαγγελίζεται ο πρώην τζιχαντιστής και νυν
πρόεδρος ΄ Αχμαντ αλ Σάρα . Ο Πατριάρχης επέρριψε ευθύνες στον Σύρο ηγέτη για την
απουσία προστασίας των πολιτών και ιδίως των χριστιανών, ενώ τον επέπληξε επειδή δεν
επισκέφθηκε τον τόπο της τραγωδίας, αλλά περιορίστηκε σε ένα τηλεφώνημα. “Οι
χριστιανοί είμαστε συστατικό στοιχείο αυτής της πατρίδας και είμαστε εδώ για να
μείνουμε, δεν φεύγουμε”, τόνισε. Παράλληλα, απηύθυνε μήνυμα ενότητας: “Δεν θα
επιτρέψουμε αυτή η φρικτή πράξη να οδηγήσει σε εθνική ή θρησκευτική σύγκρουση”.
Η παρέμβασή του αποτέλεσε ηχηρή προειδοποίηση προς τη διεθνή κοινότητα, που
επενδύει στον Αλ Σάρα προσδοκώντας ένα ήπιο μουσουλμανικό καθεστώς
τύπου Ερντογάν . Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι σκληρή: oι χριστιανοί της Συρίας, από
τα τρία εκατομμύρια που ήταν προ του εμφυλίου, έχουν μειωθεί σε μόλις ένα – με τους
Ελληνορθοδόξους να αριθμούν περίπου 600.000.
Η κατάσταση των χριστιανών σήμερα
Σήμερα οι χριστιανοί επιβιώνουν μεταξύ σφύρας και άκμονος: Από τη μια η
τρομοκρατία τζιχαντιστικών ομάδων που δρουν ανενόχλητες στην επαρχία· από την άλλη
η καχυποψία του καθεστώτος Σάρα, λόγω των δεσμών τους με τον ΄Ασαντ. Την εποχή
του τελευταίου, η χριστιανική κοινότητα απολάμβανε συνταγματικά κατοχυρωμένες
ελευθερίες. Εκκλησιαστικοί κύκλοι φοβούνται ότι μετά την ευθεία επίθεση του
Πατριάρχη στον πρόεδρο και την απουσία του από την κηδεία, το ρήγμα μεταξύ τους θα
βαθαίνει. Ο ίδιος ο Πατριάρχης αναγκάζεται συχνά να διαμένει στον Λίβανο για λόγους
ασφαλείας. Σε ένα τόσο απειλητικό περιβάλλον και με δεδομένο ότι ο στρατός και η
αστυνομία του καθεστώτος δεν ελέγχουν παρά μόνο τις μεγάλες πόλεις, οι χριστιανοί δεν
διαθέτουν καν δικές τους ένοπλες πολιτοφυλακές για να υπερασπιστούν τη ζωή και τους
τόπους λατρείας τους, όπως συμβαίνει με τους Αλεβίτες και τους Δρούζους που έχουν, εν
πολλοίς, αναλάβει οι ίδιοι την προστασία τους. Εχουν εναποθέσει, ως εκ τούτου, τις
ελπίδες τους στην αφύπνιση των εκτός Συρίας ομοθρήσκων και, γενικότερα, του
διεθνούς παράγοντα. Ωστόσο, ο φόβος ότι μόλις τα φώτα της δημοσιότητας σβήσουν η
κραυγή “μη μας εγκαταλείπετε” θα πάψει να ακούγεται εκτός Συρίας, δεν απέχει από την
πραγματικότητα.
Η στάση Αμερικανών και Ευρωπαίων
Αμερικανοί και Ευρωπαίοι έχουν επενδύσει στον Αλ Σάρα και την ομάδα του, με την
προσδοκία ότι θα εγκαθιδρύσει ένα ήπιο μουσουλμανικό καθεστώς σαν εκείνο του
Ερντογάν, που τον έφερε και τον διατηρεί στην εξουσία. “Οι χριστιανοί είμαστε
συστατικό στοιχείο αυτής της πατρίδας και είμαστε εδώ για να μείνουμε, δεν
φεύγουμε”, δήλωσε ο Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωάννης.
Η ελληνική κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες, προτίθεται να φέρει το θέμα της
προστασίας των χριστιανών της Συρίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και στα
κέντρα λήψης αποφάσεων στην Ε.Ε., ώστε να πιεστεί η συριακή ηγεσία να λάβει
αυστηρά μέτρα φύλαξης των λατρευτικών χώρων και των πιστών και, κυρίως, να
κατοχυρώσει στο νέο σύνταγμα τις θρησκευτικές ελευθερίες.
Την Πέμπτη μετέβη στη Δαμασκό, απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης, ο
γραμματέας Θρησκευμάτων Γιώργος Καλατζής, ο οποίος επισκέφθηκε τους τραυματίες
στο νοσοκομείο, συναντήθηκε με τον Πατριάρχη Ιωάννη και εκπροσώπους της
ελληνικής κοινότητας, ενώ φορτία με υγειονομικό υλικό, φάρμακα και τρόφιμα
κατευθύνονται προς τη Συρία σε μια προσπάθεια ανακούφισης του λιμοκτονούντος
πληθυσμού.
Ο απόηχος της βομβιστικής επιθέσεως
Η βομβιστική επίθεση εναντίον του χριστιανικού ναού, στο μεταξύ, πυροδότησε στη
Συρία, και όχι μόνο, συζητήσεις και σενάρια περί αναζωπύρωσης της τρομοκρατίας διά
της επιστροφής του ISIS, παρακλάδι του οποίου υπό την επωνυμία Saraya Ansar al-
Sunna ανέλαβε την ευθύνη.
Διοικητές του “νέου συριακού στρατού” και αξιωματούχοι του καθεστώτος φέρεται
να μίλησαν στην έγκυρη αραβική ιστοσελίδα Asharq Al-Awsat για τη νέα στρατηγική
του ISIS, που θα τον οδηγήσει στην ανατροπή του Αλ Σάρα. Σύμφωνα με αυτήν,
δυνάμεις του ISIS διεισδύουν ήδη αθόρυβα από την επαρχία στις συνοικίες των πόλεων,
με τελικό στόχο μια μεγάλης κλίμακας αιφνιδιαστική στρατιωτική επιχείρηση για την
κατάληψή τους και, στη συνέχεια, την κατάληψη της Δαμασκού και την ανατροπή της
κυβέρνησης Σάρα.
“Μεταξύ των τακτικών στόχων του ISIS είναι επίσης η στόχευση χώρων λατρείας και
θρησκευτικών ιερών για Αλεβίτες και χριστιανούς, ώστε να φέρει σε δύσκολη θέση τη
συριακή κυβέρνηση και να υπονοήσει ότι η χώρα δεν είναι ασφαλής”, ανέφεραν οι
πηγές της ιστοσελίδας και εξηγούσαν: “Αυτή είναι μια στρατηγική για την οποία η
οργάνωση έχει γίνει διάσημη στη Συρία και πριν από αυτήν στο Ιράκ. Προσπαθεί να
υποκινήσει θρησκευτικές και σεχταριστικές συγκρούσεις, υπονομεύοντας έτσι την
εξουσία της κυβέρνησης και κάνοντάς την να φαίνεται ανίκανη να προστατεύσει τους
πολίτες της και τους ιερούς τους τόπους, πράγμα που εξυπηρετεί την ατζέντα της
οργάνωσης για υποκίνηση χάους”».
Βλ. ενδεικτικά:
-Βαρδής Γ. Μανώλης, «Οι Χριστιανοί της Συρίας», στο https://antifono.gr , 15
Δεκεμβρίου 2024.
-Ζαννής Γιάννης, « Η Συρία των Χριστιανών και της Ρωμιοσύνης στο χθες και το
σήμερα», στην εφημερίδα « Ορθόδοξη Αλήθεια», 22 Δεκεμβρίου 2024.
-Ιακωβίδης Χρ. Ιωάννης, «Σε κίνδυνο οι χριστιανοί της Μέσης Ανατολής- Δημήτριος Ελ
Χούρι: μια συγκλονιστική μαρτυρία» στα « Επίκαιρα», τεύχος 257, 02/10/-08/10/2014.
– Καλεντερίδης Σάββας, Πώς και γιατί έγινε η ανατροπή στη Συρία», στο
https://www.naftemporiki.gr , 13 Δεκ 2024.
– Του ιδίου, «Οι Κούρδοι και ο Αχμέτ αλ Σαράα», στην εφημερίδα « Δημοκρατία», 16
Μαρτίου 2025.
– Κωστούλας Βασίλης, «Συρία: Κερδισμένοι και χαμένοι από την ανατροπή Ασαντ»,
στο https://www.kathimerini.gr ,10 Δεκεμβρίου 2024.
-Λέτσιος Σωτήρης, « Υπό καθεστώς αγωνίας και φόβου η ορθόδοξη κοινότητα της
Συρίας», στην εφημερίδα « Ορθόδοξη Αλήθεια », 22 Δεκεμβρίου 2024.
-Του ιδίου, « Πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο στην ανάπτυξη σχέσεων Ισλάμ -ναζί», στην
εφημερίδα « Ορθόδοξη Αλήθεια », 24 Αυγούστου 2025: « Η αλληλεπίδραση που
ανέπτυξαν κατά τον Μεσοπόλεμο οι θεωρητικοί εκπρόσωποι του μουσουλμανισμού με
το εθνικοσοσιαλιστικό κίνημα της ναζιστικής Γερμανίας. Κομβικής σημασίας μορφή ο
Μουφτής της Ιερουσαλήμ.(…) Ο δε Χασάν Αλ Μπάνα , ιδρυτής των “ Αδελφών
Μουσουλμάνων”, δημιούργησε μια οργάνωση στο πρότυπο των ναζιστικών οργανώσεων
, ενώ το 1938 ενέκρινε τη μετάφραση στα αραβικά του βιβλίου “ Ο Αγών” του Χίτλερ.
Το 1933 ιδρύθηκε από τον Αχμάντ Χουσεϊν το κόμμα “ Νέα Αίγυπτος”, το οποίο
καθιέρωσε τον φασιστικό χαιρετισμό και την ομοιόμορφη στολή για τα μέλη του.
Εξίσου σημαντικό είναι και το γεγονός που πολύς κόσμος ακόμη και σήμερα αγνοεί:
μεταπολεμικά τα αραβικά καθεστώτα συνέβαλαν στη διάσωση 4.000 ναζί εγκληματιών
πολέμου, οι οποίοι συνέχισαν το “έργο” τους στο πλευρό των αυταρχικών καθεστώτων.
Εκπαιδεύοντας δηλαδή βασανιστές και δολοφόνους -εκτελεστές!»
-Μπαλτζώης Ιωάννης, « Η Ελλάδα να απαιτήσει την προστασία των χριστιανών στη Συρία», στο
https://www.militaire.gr, 24 Δεκεμβρίου 2025 (συνέντευξη) .
-Μπαλωμένος Π. Κωνσταντίνος, « Απειλές και ευκαιρίες για την Ελλάδα μετά την πτώση του Μπ.
Άσαντ», στο περιοδικό « Άμυνα και Διπλωματία», έτος 35 ο , τεύχος 389, εκδότης-διευθυντής:
Αλέξανδρος Τάρκας, Ιανουάριος 2025 , σελ. 18- 23 .
