Του Κώστα Παππά
Το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη και η διαχείρισή του είναι το θέμα των ημερών. Πέρα από τις πολλές απόψεις που ακούγονται ένθεν κακείθεν στο άρθρο αυτό θέλουμε να σας παρουσιάσουμε τις επιγραφές που αναφέρονται στο μνημείο και πιθανότατα ελάχιστοι τις έχουν παρατηρήσει. Ποιά είναι όμως η ιστορία του μνημείου κια τι σημαίνουν οι επιγραφές σε αυτό;
Το μνημείο κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1930 και, όπως όλα τα μνημεία αυτού του τύπου, είναι ένα κενοτάφιο προς τιμή των πεσόντων στους πολέμους. Το πρώτο μνημείο στον άγνωστο στρατιώτη του αγώνα του 1821 στήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1858, με απόφαση του Δήμου Ερμούπολης Σύρου.Η απόφαση για την ανέγερση ενός μνημείου στον άγνωστο στρατιώτη ελήφθη από τη δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου. Με απόφαση του ίδιου, σαν υπουργού Στρατιωτικών, στις 3 Μαρτίου 1926 προκηρύχθηκε καλλιτεχνικός διαγωνισμός στην εφημερίδα Εσπέρα «διά την υποβολήν μελέτης ανεγέρσεως τάφου Αγνώστου Στρατιώτου εις την έμπροσθεν των Παλαιών Ανακτόρων Πλατείαν, καταλλήλος προς τούτο διαρρυθμιζομένην». Στις 9 Οκτωβρίου 1926 το Υπουργείο Στρατιωτικών ενέκρινε και βράβευσε κατά πλειοψηφία τη μελέτη του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη.
Η θέση του Μνημείου είχε υποδειχθεί από τον ίδιο τον αρχιτέκτονα στη θέση των Παλαιών Ανακτόρων (σημερινή Βουλή των Ελλήνων) και με πρόταση του Πάγκαλου, ο οποίος επιθυμούσε στο κτίριο των παλαιών ανακτόρων να στεγαστεί το Υπουργείο Στρατιωτικών. Όμως, μετά από έντονες αντιδράσεις και συνεχείς συνεδριάσεις, το 1929 στην Ζ΄ συνεδρίαση της Βουλής ο Ελευθέριος Βενιζέλος, τότε πρωθυπουργός, παραμερίζοντας τη διαφωνία του με τον Θεόδωρο Πάγκαλο, αποφάσισε ότι η καλύτερη θέση ήταν η αρχική στην Πλατεία Ανακτόρων, θεωρώντας ότι το μνημείο πρέπει να είναι στο κέντρο της πόλης, όπως το αντίστοιχο της Γαλλίας.
Ποιες είναι, όμως, όλες οι λέξεις, όλα τα ονόματα που έχουν χαραχτεί στην πέτρα; Στις κλίμακες αριστερά, αυτά που αναγράφονται είναι τα εξής:
ΛΑΣΣΩΝ=ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΝ
ΛΑΖΑΡΑΔΕΣ=ΣΤΕΝΑ:ΠΟΡΤΑ
Σ=ΚΑΤΕΡΙΝΗ=ΣΟΡΟΒΙΤΣ
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ=ΘΕΣ
ΣΑΛΟΝΙΚΗ=ΟΣΤΡ
ΟΒΟΝ=ΚΟΡΙΤΣΑ=
ΠΕΣΤΑ=ΓΡΥΜΠΟΒΟ
ΠΕΝΤΕΠΗΓΑ
ΔΙΑ=ΠΡΕΒΕΖΑ=
ΑΕΤΟΡΡΑΧΗ=ΜΑ
ΝΩΛΙΑΣΣΑ=ΜΠΙ
ΖΑΝΙ=ΔΡΙΣΚΟΣ
ΚΙΛΚΙΣ=ΛΑΧΑΝ
Α=ΜΠΕΛΕΣ=ΚΡΕ
ΣΝΑΤΣΟΥΜΑΓΙΑ
ΠΕΤΣΟΒΟ=ΝΕΥΡ
ΟΚΟΠΙ=ΜΠΑΝΙΤ
ΣΑ=ΜΑΧΩΜΕΑ
ΓΚΟΛΟΜΠΙΛΟ=Σ
ΜΠΟΡΣΚΟ=ΠΡΕΣ
ΛΑΠ=ΕΡΙΓΩΝ
ΡΑΒΙΝΕ=ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
ΣΚΡΑ=ΣΤΡΥΜΩΝ=ΔΟΪΡΑΝΗ=ΜΠΕΛΕ
Σ=ΓΚΡΑΝΚΟΡΟΝΕ=ΤΖΕΝΑ
Στις κλίμακες δεξιά, αυτά που αναγράφονται είναι τα εξής…
ΧΕΡΣΩΝ=ΣΕΡΜΙ
ΚΑΣ=ΟΔΗΣΣΟΣ=ΣΕΒΑΣΤΟΥΠΟΛΙΣ
ΑΡΤΑΚΗ=ΑΙΔΙΝ
ΙΟΝ=ΠΡΟΥΣΣΑ=
ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ
ΤΟΥΜΛΟΥΜΠΟΥΝΑ
Ρ=ΚΙΟΥΤΑΧΕΙΑ=Δ
ΟΡΙΛΑΙΩΝ
ΑΦΙΟΝ ΚΑΡΑΧΙΣ
ΑΡ=ΣΑΓΓΑΡΙΟΣ
ΚΑΛΕΓΚΡΟΤΟ
Όσο για τα ονόματα αριστερά και δεξιά από τον οπλίτη, είναι τα εξής…
ΠΙΝΔΟΣ
ΜΟΡΟΒΑ=ΚΟΡΥΤΣΑ=ΚΑΛΑΜΑΣ
ΤΟΜΟΡΟΣ=ΤΡΕΜΠΕΣΙΝΑ
ΧΕΙΜΑΡΡΑ=ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟΝ
731=ΜΠΟΥΜΠΕΣΙ=ΚΑΛΠΑΚΙ
ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ=ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΣ
ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ=ΠΡΕΜΕΤΗ
ΟΣΤΡΟΒΙΤΣΑ=ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ=
ΡΟΥΠΕΛ=ΠΕΡΙΘΩΡΙ=ΚΡΗΤΗ=ΕΛ-ΑΛΑΜΕΪΝ
ΡΙΜΙΝΙ=ΡΟΥΒΙΚΩΝ=ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ=ΚΟΡΕΑ
ΚΥΠΡΟΣ=ΑΙΓΑΙΟ=ΙΟΝΙΟ
Όπως μπορεί να καταλάβει ο καθένας πλέον, αφού έγινε η παρουσίαση των επιγραφών και σε ποιο σημείο βρίσκονται, ο διαχωρισμός έγινε ως εξής: Αριστερά όπως κοιτάμε το μνημείο υπάρχουν οι μάχες του Α’ και Β’ Βαλκανικού πολέμου, όπως και οι μάχες της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Από την άλλη πλευρά, δεξιά, αναγράφηκαν οι μάχες στις οποίες βρέθηκαν Έλληνες στρατιώτες στον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Οκτωβριανή Επανάσταση της Ρωσίας αλλά και σε μάχες που έγιναν μέχρι και στην Κορέα. Αυτονόητο, φυσικά, ότι στη συνέχεια είχαμε τη εισβολή του Αττίλα το 1974 στην Κύπρο, λόγος για τον οποίο προστέθηκε το όνομά της, ενώ αποφασίστηκε, έστω καθυστερημένα, να υπάρξουν οι ανάλογες τιμές και για τους ναύτες που χάθηκαν στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
