Για δεκαετίες, τα πλούσια αραβικά κράτη του Κόλπου παρουσίαζαν τον εαυτό τους ως οάσεις σταθερότητας σε μια περιοχή βυθισμένη σε συγκρούσεις.
Έχτισαν λαμπερές πρωτεύουσες με ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες που τροφοδοτούνταν από εκατομμύρια ξένους εργάτες που έλκονταν από τις οικονομικές ευκαιρίες και τον αφορολόγητο τρόπο ζωής.
Φέτος, όμως, η αίσθηση ασφάλειας που είχαν, κατέρρευσε όταν δύο περιφερειακές δυνάμεις πραγματοποίησαν για πρώτη φορά άμεση επίθεση σε μια χώρα του Κόλπου. Πρώτα, το Ιράν έπληξε μια αμερικανική αεροπορική βάση στο Κατάρ τον Ιούνιο, μετά την επίθεση των ΗΠΑ στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις. Στη συνέχεια, ήρθε η επίθεση του Ισραήλ αυτή την εβδομάδα, με στόχο την πολιτική ηγεσία της Χαμάς στη Ντόχα.
Τα αραβικά κράτη του Κόλπου είναι ταραγμένα, καθώς ο πόλεμος στη Γάζα, που ξεκίνησε πριν από σχεδόν δύο χρόνια χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα σύνορά τους, πλησιάζει όλο και πιο κοντά.
Με λίγες βιώσιμες στρατιωτικές επιλογές για αντίποινα, το Κατάρ έχει υποσχεθεί μια «συλλογική» περιφερειακή απάντηση στις επιθέσεις του Ισραήλ. Αυτή η απάντηση βρίσκεται επί του παρόντος «υπό διαβούλευση και συζήτηση» με άλλους εταίρους, δήλωσε ο πρωθυπουργός του Κατάρ, Σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, στην Μπέκι Άντερσον του CNNi την Τετάρτη. Η απόφαση αναμένεται να ληφθεί σε μια αραβική και ισλαμική σύνοδο κορυφής στη Ντόχα αυτό το Σαββατοκύριακο.
Ίσως η πιο ορατή και άμεση αντίδραση προήλθε από το κράτος του Κόλπου που έχει τους στενότερους δεσμούς με το Ισραήλ: Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο πρόεδρος των ΗΑΕ, Μοχάμεντ μπιν Ζαέντ Αλ Ναχάν, έφτασε στη Ντόχα με μια μεγάλη αντιπροσωπεία λιγότερο από 24 ώρες μετά την επίθεση. Το Κατάρ ήταν η πρώτη στάση του σε μια περιοδεία στον Κόλπο για να συντονίσει την αντίδραση στην επίθεση, η οποία τον οδήγησε επίσης στο Μπαχρέιν και το Ομάν. Την Παρασκευή, τα ΗΑΕ κάλεσαν έναν Ισραηλινό διπλωμάτη για να καταγγείλουν αυτό που χαρακτήρισαν ως «επικίνδυνη και δειλή» επίθεση του Ισραήλ.
Περιφερειακοί αναλυτές δήλωσαν στο CNNi ότι τα αραβικά κράτη του Κόλπου πιθανότατα θα εξετάσουν επιλογές που θα επιδείξουν περιφερειακή ενότητα και θα αποτρέψουν περαιτέρω ισραηλινές επιθέσεις, αλλά ενδέχεται να περιοριστούν από τις περιορισμένες βιώσιμες επιλογές.
«Πρέπει να πάρουμε θέση τώρα, γιατί αν δεν το κάνουμε, θα ακολουθήσουν άλλες πρωτεύουσες του Κόλπου», δήλωσε ο Bader Al-Saif, επίκουρος καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κουβέιτ.
Διπλωματικές επιλογές
Οι αναλυτές λένε ότι μία από τις επιλογές θα μπορούσε να είναι η υποβάθμιση των διπλωματικών σχέσεων των ΗΑΕ με το Ισραήλ ή η μείωση της συμμετοχής τους στις Συμφωνίες του Αβραάμ, μια συμφωνία εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και τριών αραβικών κρατών, που αποτέλεσε το μεγαλύτερο επίτευγμα της εξωτερικής πολιτικής του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του
Τα ΗΑΕ είχαν εκφράσει τη δυσαρέσκειά τους προς το Ισραήλ ακόμη και πριν από την επίθεση στη Ντόχα. Αυτή την εβδομάδα, η Λάνα Νουσέιμπε, ανώτερη αξιωματούχος των ΗΑΕ, προειδοποίησε ότι τα αναφερόμενα σχέδια του Ισραήλ να προσαρτήσει τμήματα της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης θα αποτελούσαν «κόκκινη γραμμή» που θα «προδίδει το ίδιο το πνεύμα των Συμφωνιών του Αβραάμ».
Ο πρωθυπουργός του Κατάρ δήλωσε ότι μέρος της απάντησης της Ντόχα θα είναι, μεταξύ άλλων, μέσω του διεθνούς δικαίου. Την Πέμπτη, κατάφερε να πετύχει την ομόφωνη έκδοση δήλωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που καταδικάζει την ισραηλινή επίθεση.
Ο Χασάν Αλχασάν, ανώτερος ερευνητής για την πολιτική της Μέσης Ανατολής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών στο Μπαχρέιν, δήλωσε ότι τα κράτη του Κόλπου δεν έχουν συμμετάσχει μέχρι τώρα σημαντικά σε διαδικασίες κατά του Ισραήλ σε διεθνή δικαστήρια, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει.
«Τα κράτη του Κόλπου δεν έχουν μέχρι τώρα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη αυτών των προσπαθειών, ούτε πολιτικά ούτε οικονομικά. Τα κράτη του Κόλπου θα μπορούσαν να αποφασίσουν συλλογικά να συμμετάσχουν σε αυτές τις υποθέσεις», είπε.
Μια άλλη επιλογή είναι το Κατάρ να αποσυρθεί από τον ρόλο του ως μεσολαβητή μεταξύ των ΗΠΑ και ορισμένων από τους αντιπάλους τους, σύμφωνα με αναλυτές.
«Αδελφική» ασφάλεια
Τα κράτη του Κόλπου έχουν αντιμετωπίσει σημαντικές εσωτερικές διαμάχες κατά τη διάρκεια των ετών, αλλά παραμένουν δεσμευμένα από αμοιβαίες αμυντικές συνθήκες που υπογράφηκαν πριν από δεκαετίες.
Ο Abdulaziz Sager, πρόεδρος του Gulf Research Center με έδρα τη Σαουδική Αραβία, δήλωσε ότι οι αραβικές χώρες του Κόλπου θα μπορούσαν να καταφύγουν στην ενεργοποίηση και επέκταση της «Peninsula Shield Force» – μιας στρατιωτικής συμφωνίας της δεκαετίας του 1980 με σκοπό την αποτροπή επιθέσεων κατά των χωρών τους.
«Αυτές οι ρήτρες ήταν μέχρι τώρα θεωρητικές», είπε ο Αλχασάν, αλλά «τώρα θα μπορούσαν να τις ενεργοποιήσουν, δημιουργώντας μια ενιαία διοίκηση του Κόλπου, ενσωματώνοντας το σύστημα αεροπορικής και πυραυλικής άμυνας, χτίζοντας μια πιο ανεξάρτητη και ευφυή ικανότητα».
Τα περισσότερα από τα επτά κράτη του Κόλπου εξαρτώνται από τον αμερικανικό στρατιωτικό εξοπλισμό και φιλοξενούν αμερικανικές βάσεις, αλλά οι πρόσφατες αποτυχίες των ΗΠΑ να υπερασπιστούν τα εδάφη τους θα μπορούσαν να ωθήσουν τις αραβικές χώρες να διαφοροποιήσουν τις αμυντικές τους ικανότητες ή να απαιτήσουν ισχυρότερες
Ο Sager δήλωσε ότι η ισραηλινή επίθεση θα μπορούσε να ωθήσει την περιοχή του Κόλπου να «εισέλθει σε έναν σοβαρό και δομημένο διάλογο» με την κυβέρνηση Τραμπ σχετικά με τους όρους της εταιρικής σχέσης τους στον τομέα της ασφάλειας και να «προχωρήσει πέρα» από την απλή αγορά όπλων από τις ΗΠΑ και «προς σαφέστερες εγγυήσεις άμυνας». Αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν λογοδοσία όταν οι «δεσμεύσεις των ΗΠΑ φαίνονται ανύπαρκτες ή ασαφείς».
Ωστόσο, οι προσπάθειες για την επίτευξη περιφερειακής συναίνεσης ενδέχεται να περιοριστούν από τα ανταγωνιστικά εγχώρια συμφέροντα των κρατών του Κόλπου, τα οποία παραμένουν επιφυλακτικά ως προς την υπονόμευση των σχέσεών τους με τις ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο υποστηρικτή του Ισραήλ.
«Τα κράτη του Κόλπου συνειδητοποιούν πλέον ότι δεν είναι ιδιαίτερα καλά εξοπλισμένα για να αντιμετωπίσουν την απειλή που αποτελεί το Ισραήλ, επειδή η εθνική τους ασφάλεια βασίζεται στην αμυντική συνεργασία με τις ΗΠΑ – οι οποίες έχουν μια ρητή εξωτερική αμυντική πολιτική που δίνει στο Ισραήλ ένα ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα», δήλωσε ο Αλχασάν.
Οικονομική αντίδραση
Τα τρισεκατομμύρια δολάρια που εισπράττονται ετησίως από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της περιοχής επενδύονται στρατηγικά σε παγκόσμια περιουσιακά στοιχεία, γεγονός που αξιοποιεί εν μέρει την ήπια δύναμη της περιοχής για να εξασφαλίσει επιρροή στα βασικά κέντρα λήψης αποφάσεων του κόσμου.
Κράτη του Κόλπου όπως το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και τα ΗΑΕ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα τεράστια κρατικά επενδυτικά ταμεία τους για να επιβάλουν εμπορικούς περιορισμούς στο Ισραήλ.
«Θα μπορούσαν να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν τα κεφάλαιά τους για να μποϊκοτάρουν εταιρείες που έχουν σημαντικά συμφέροντα στην ισραηλινή οικονομία», είπε ο Αλχασάν.
Η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Κατάρ δεσμεύτηκαν συλλογικά να επενδύσουν περίπου τρία τρισεκατομμύρια δολάρια στην αμερικανική οικονομία, όταν ο Τραμπ επισκέφθηκε την περιοχή στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του ως πρόεδρος.
«Αυτά τα τρισεκατομμύρια που οι χώρες του Κόλπου θα επενδύσουν στις ΗΠΑ την επόμενη δεκαετία βασίζονται στην προϋπόθεση ενός ασφαλούς και προστατευμένου χώρου στον Κόλπο, ο οποίος θα μπορεί να επωφεληθεί από αυτές τις επενδύσεις», δήλωσε ο Αλ-Σαΐφ.
«Αλλά αν αισθανόμαστε ανασφάλεια, κάτι που συμβαίνει εξαιτίας ενός αμερικανικού συμμάχου όπως το Ισραήλ, τα χρήματα μπορούν να πάνε αλλού, είτε για να εξασφαλιστεί καλύτερα ο Κόλπος είτε για να αποφέρουν καλύτερες αποδόσεις στις επενδύσεις τους».
Πηγή: Gulf states unite to respond to Israel’s attack on Qatar, but find few options, by Mostafa Salem.
