Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται και πάλι υπό πίεση, καθώς η Τουρκία επιδιώκει να έχει λόγο σε κάθε ενεργειακό ή τεχνολογικό έργο που πραγματοποιείται στην Ανατολική Μεσόγειο, ακόμη και όταν αφορά περιοχές της Κυπριακής ΑΟΖ ή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας – είτε δυνητικής, είτε ήδη οριοθετημένης μέσω της συμφωνίας με την Αίγυπτο.
Την ώρα που η Αθήνα βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με τη στασιμότητα στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου, προκύπτει μια νέα πρόκληση: η τουρκική αντίδραση απέναντι στο πρόγραμμα East to Med Data Corridor (EMC), ένα κομβικό έργο υποβρύχιων και χερσαίων καλωδίων οπτικών ινών που σχεδιάζεται να συνδέσει Ασία και Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου.
Το έργο υλοποιείται από κοινοπραξία εταιρειών από την Ελλάδα (μεταξύ των οποίων και η ΔΕΗ), τη Σαουδική Αραβία και την Κύπρο, και παρουσιάστηκε στη Διακυβερνητική Συνάντηση Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας του 2022, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του διαδόχου του σαουδαραβικού θρόνου, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Οι πρώτες σχετικές εργασίες ξεκίνησαν με την έκδοση NAVTEX από την Κύπρο (237/25) για τη διεξαγωγή ερευνών από το πλοίο FUGRO GAUSS εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, από 6 έως 16 Αυγούστου. Ωστόσο, η Τουρκία έσπευσε να αντιδράσει έντονα, προβάλλοντας αξιώσεις στην περιοχή.
Κατά την καθιερωμένη ενημέρωση του τουρκικού Υπουργείου Άμυνας, επιβεβαιώθηκε η τουρκική γραμμή πως οποιαδήποτε δραστηριότητα στην υφαλοκρηπίδα που θεωρείται τουρκική πρέπει να έχει την έγκριση της Άγκυρας. Η Τουρκία προειδοποίησε πως θα λάβει «τα κατάλληλα μέτρα επιτόπου» σε περίπτωση «παραβίασης», ενώ ενεργοποίησε και ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις για επιτήρηση στην περιοχή.
Παράλληλα, εκδόθηκε τουρκική NAVTEX με την οποία αμφισβητείται πλήρως η Κυπριακή ΑΟΖ, με την Άγκυρα να χαρακτηρίζει «παράνομες» τις κυπριακές κινήσεις και να επιμένει ότι τα έργα πρέπει να συντονίζονται με τις τουρκικές αρχές.
Η στάση αυτή δεν είναι καινούρια. Το 2024, η Τουρκία είχε επιχειρήσει παρόμοια παρέμβαση όταν το ιταλικό πλοίο Teliri προέβαινε σε πόντιση καλωδίου για λογαριασμό μεγάλης αμερικανικής εταιρείας. Τότε, απαιτήθηκε η υποβολή αιτήματος προς τις τουρκικές αρχές για NAVTEX, παρότι η περιοχή δεν είχε οριοθετηθεί. Η σιωπηρή αποδοχή του αιτήματος δημιούργησε επικίνδυνο προηγούμενο.
Το ίδιο σενάριο επαναλήφθηκε τον Ιούλιο 2024 με το πλοίο Iecoly Relume, που πραγματοποιούσε έρευνες για την πόντιση ηλεκτρικού καλωδίου εντός της ελληνικής ΑΟΖ. Η Τουρκία, επικαλούμενη το τουρκολιβυκό μνημόνιο, απαίτησε έκδοση τουρκικής NAVTEX. Η άρνηση της Αθήνας να συναινέσει είχε ως αποτέλεσμα την αποστολή πέντε τουρκικών πολεμικών πλοίων, και τελικά την αναστολή των ερευνών, που έκτοτε δεν έχουν επαναληφθεί.
Το FUGRO GAUSS, με σημαία Γιβραλτάρ, αναμένεται να εισέλθει εντός της ελληνικής ΑΟΖ για να συνεχίσει τις έρευνες του EMC. Από τις 5 Ιουνίου, το ελληνικό Υπουργείο Ναυτιλίας – με τη σύμφωνη γνώμη και του ΥΠΕΞ – είχε εγκρίνει την παρουσία του πλοίου για το διάστημα 11 Ιουνίου έως 11 Αυγούστου 2025. Προς το παρόν, το πλοίο πλέει νοτιοδυτικά της Πάφου και δεν έχει εισέλθει ακόμη σε σημεία που αμφισβητεί η Τουρκία.
Το μεγάλο ερώτημα για την Αθήνα είναι τι θα συμβεί όταν το πλοίο προχωρήσει προς περιοχές εντός της ελληνικής ΑΟΖ ή της λεγόμενης δυνητικής υφαλοκρηπίδας. Η Τουρκία ήδη έχει προειδοποιήσει ότι θα αντιδράσει, και η ελληνική κυβέρνηση καλείται να βρει τρόπο να διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόοδο του έργου, χωρίς να υποκύψει σε τουρκικές πιέσεις που θα υπονόμευαν ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
