Καμπανάκι κινδύνου για πυρηνική καταστροφή στην περίπτωση που γίνει οποιαδήποτε επίθεση στον πυρηνικό σταθμό της Μπουσέρ κρούουν οι ειδικοί, σημειώνοντας ότι προς το παρόν οι επιθέσεις του Ισραήλ στις εγκαταστάσεις του Ιράν ενέχουν μέχρι στιγμής μόνο περιορισμένους κινδύνους μόλυνσης.
Το Ισραήλ δηλώνει από την μία πλευρά αποφασισμένο να καταστρέψει τις πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν και από την άλλη ότι θέλει να αποφύγει οποιαδήποτε πυρηνική καταστροφή σε μια περιοχή που φιλοξενεί δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους και παράγει μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πετρελαίου.
Οι φόβοι για μία πυρηνική καταστροφή αναζωπυρώθηκαν την Πέμπτη (19/6), όταν ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι είχε χτυπήσει το Μπουσέρ στις ακτές του Κόλπου – όπου βρίσκεται ο μοναδικός πυρηνικός σταθμός του Ιράν – μόνο και μόνο για να δηλώσει αργότερα ότι η ανακοίνωση ήταν λάθος, όπως αναφέρει το Reuters.
Οι στόχοι που έχει χτυπήσει μέχρι τώρα το Τελ Αβίβ
Το Ισραήλ έκανε γνωστό ότι πραγματοποίησε επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Νατάνζ, το Ισφαχάν, το Αράκ και την ίδια την Τεχεράνη. Απώτερος στόχος όπως υποτηρίζει είναι να εμποδίσει το Ιράν να κατασκευάσει ατομική βόμβα. Το Ιράν αρνείται κατηγορηματικά ότι είχε αυτή την επιδίωξη.
Μέχρι τώρα η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) έχει αναφέρει ζημιές στο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ, στο πυρηνικό συγκρότημα στο Ισφαχάν, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης μετατροπής ουρανίου, και σε εγκαταστάσεις παραγωγής συσκευών φυγοκέντρησης στο Καράτζ και την Τεχεράνη. Το Ισραήλ επιτέθηκε επίσης στο Αράκ.
Η υπηρεσία του ΟΗΕ δήλωσε ότι οι ισραηλινές στρατιωτικές επιδρομές έπληξαν τον ερευνητικό αντιδραστήρα βαρέος ύδατος Χοντάμπ στο Αράκ, ο οποίος βρισκόταν υπό κατασκευή και δεν είχε αρχίσει να λειτουργεί, και προκάλεσαν ζημιές σε παρακείμενο εργοστάσιο που παράγει βαρύ ύδωρ. Η ΙΑΕΑ πρόσθεσε ακόμη ότι δεν ήταν λειτουργικός και δεν περιείχε πυρηνικό υλικό, επομένως δεν υπήρχαν ραδιολογικές επιπτώσεις.
Σε νεότερη ενημέρωση την Παρασκευή (20/6), η ΙΑΕΑ ανέφερε ότι κτήρια στην περιοχή υπέστησαν ζημιές. Οι αντιδραστήρες βαρέος ύδατος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πλουτωνίου, το οποίο, όπως το εμπλουτισμένο ουράνιο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή ατομικής βόμβας.
Ποιους κινδύνους κρύβουν αυτά τα χτυπήματα;
Ο Πίτερ Μπράιαντ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στην Αγγλία, ο οποίος ειδικεύεται στην επιστήμη της ακτινοπροστασίας και στην πολιτική πυρηνικής ενέργειας, δήλωσε ότι δεν ανησυχεί ιδιαίτερα για τους κινδύνους ρύπανσης από τις ισραηλινές επιδρομές μέχρι στιγμής.
Όπως αναφέρει η εγκατάσταση του Αράκ δεν λειτουργούσε ενώ η εγκατάσταση στη Νατάνζ είναι υπόγεια και δεν αναφέρθηκε καμία έκλυση ακτινοβολίας. «Το ζήτημα είναι ο έλεγχος του τι έχει συμβεί μέσα σε αυτήν την εγκατάσταση, αλλά οι πυρηνικές εγκαταστάσεις έχουν σχεδιαστεί για αυτό»
«Το ουράνιο είναι επικίνδυνο μόνο εάν κάποιο το εισπνεύσει ή υπάρξει κατάποση ή εισέλθει στο σώμα σε χαμηλούς εμπλουτισμούς», πρόσθεσε.
Η Ντάρια Ντολζίκοβα, ανώτερη ερευνήτρια στο think tank RUSI του Λονδίνου, σημείωσε με τη σειρά της ότι οι επιθέσεις σε εγκαταστάσεις στο αρχικό στάδιο του κύκλου του πυρηνικού καυσίμου – τα στάδια όπου το ουράνιο προετοιμάζεται για χρήση σε έναν αντιδραστήρα – θέτουν πρωτίστως χημικούς, όχι ραδιολογικούς κινδύνους.
Στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού, το UF6, ή εξαφθοριούχο ουράνιο, αποτελεί πηγή ανησυχίας. «Όταν το UF6 αλληλεπιδρά με τους υδρατμούς στον αέρα, παράγει επιβλαβείς χημικές ουσίες», τόνισε.
Ο βαθμός διασποράς οποιουδήποτε υλικού εξαρτάται από παράγοντες όπως ο καιρός, πρόσθεσε.
«Σε ασθενείς ανέμους, μεγάλο μέρος του υλικού αναμένεται να παρουσιάζει καθίζηση κοντά στην εγκατάσταση. Σε ισχυρούς ανέμους, το υλικό θα ταξιδέψει μακρύτερα, αλλά είναι επίσης πιθανό να διασκορπιστεί ευρύτερα», υπογράμμισε.
Ο κίνδυνος διασποράς είναι χαμηλότερος για τις υπόγειες εγκαταστάσεις.
Στο μεταξύ ο Σάιμον Μπένετ, επικεφαλής της μονάδας πολιτικής ασφάλειας και προστασίας στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ότι οι κίνδυνοι για το περιβάλλον είναι ελάχιστοι εάν το Ισραήλ χτυπήσει υπόγειες εγκαταστάσεις επειδή «θάβεται πυρηνικό υλικό σε πιθανώς χιλιάδες τόνους σκυροδέματος, χώματος και βράχου».
Τι συμβαίνει με τους πυρηνικούς αντιδραστήρες;
Η κύρια ανησυχία θα ήταν ένα χτύπημα στον πυρηνικό αντιδραστήρα του Ιράν στο Μπουσέρ. Ο Ρίτσαρντ Γουέικφορντ, επίτιμος καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, δήλωσε ότι ενώ η μόλυνση από επιθέσεις σε εγκαταστάσεις εμπλουτισμού θα ήταν «κυρίως χημικό πρόβλημα» για τις γύρω περιοχές, οι εκτεταμένες ζημιές σε μεγάλους αντιδραστήρες «είναι μια διαφορετική ιστορία».
Ο Τζέιμς Άκτον, συνδιευθυντής του Προγράμματος Πυρηνικής Πολιτικής στο Carnegie Endowment for International Peace, σημείωσε ότι μια επίθεση στο Μπουσέρ «θα μπορούσε να προκαλέσει μια απόλυτη ραδιολογική καταστροφή», αλλά ότι οι επιθέσεις σε εγκαταστάσεις εμπλουτισμού είναι «απίθανο να προκαλέσουν σημαντικές συνέπειες εκτός των εγκαταστάσεων».
Αυτό γιατί όπως αναφέρει πριν το ουράνιο εισέλθει σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα, είναι μόλις και μετά βίας ραδιενεργό. «Η χημική μορφή εξαφθοριούχου ουρανίου είναι τοξική… αλλά στην πραγματικότητα δεν τείνει να ταξιδεύει μεγάλες αποστάσεις και είναι μόλις και μετά βίας ραδιενεργό. Μέχρι στιγμής οι ραδιολογικές συνέπειες των επιθέσεων του Ισραήλ είναι σχεδόν μηδενικές», τόνισε, δηλώνοντας παράλληλα την αντίθεσή του στην εκστρατεία του Ισραήλ.
Ο Μπένετ πρόσθεσε ακόμη ότι θα ήταν «παράτολμο εκ μέρους των Ισραηλινών να επιτεθούν» στο Μπουσέρ, επειδή θα μπορούσαν να διαπεράσουν τον αντιδραστήρα, πράγμα που θα σήμαινε την απελευθέρωση ραδιενεργού υλικού στην ατμόσφαιρα.
Γιατί ανησυχούν ιδιαίτερα τα κράτη του Κόλπου;
Για τα κράτη του Κόλπου, ο αντίκτυπος οποιουδήποτε χτυπήματος στο Μπουσέρ μπορεί να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο από την πιθανή μόλυνση των υδάτων της περιοχής, θέτοντας σε κίνδυνο μια κρίσιμη πηγή αφαλατωμένου πόσιμου νερού.
Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το αφαλατωμένο νερό αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 80% του πόσιμου νερού. Αντίστοιχα, το Μπαχρέιν άρχισε να εξαρτάται πλήρως από το αφαλατωμένο νερό το 2016, με το 100% των υπόγειων υδάτων να προορίζεται για σχέδια έκτακτης ανάγκης, σύμφωνα με τις αρχές.
Από το αφαλατωμένο νερό εξαρτάται σε ποσοστό 100% και το Κατάρ.
Στη Σαουδική Αραβία το οποίο έχει μεγαλύτερο απόθεμα φυσικών υπόγειων υδάτων, περίπου το 50% της παροχής νερού προερχόταν από αφαλατωμένο νερό από το 2023, σύμφωνα με τη Γενική Στατιστική Αρχή.
Επιπλέον ενώ ορισμένα κράτη του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία, το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχουν πρόσβαση σε περισσότερες από μία θάλασσες για να αντλούν νερό, χώρες όπως το Κατάρ, το Μπαχρέιν και το Κουβέιτ βρίσκονται κατά μήκος της ακτογραμμής του Κόλπου χωρίς καμία άλλη πρόσβαση.
«Εάν μια φυσική καταστροφή, μια πετρελαιοκηλίδα ή ακόμα και μια στοχευμένη επίθεση προκαλούσε προβλήματα σε μια μονάδα αφαλάτωσης, εκατοντάδες χιλιάδες θα μπορούσαν να χάσουν σχεδόν αμέσως την πρόσβαση σε γλυκό νερό», δήλωσε ο Νιντάλ Χιλάλ, Καθηγητής Μηχανικής και Διευθυντής του Κέντρου Έρευνας Υδάτων του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Άμπου Ντάμπι.
«Οι παράκτιες μονάδες αφαλάτωσης είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε περιφερειακούς κινδύνους, όπως οι πετρελαιοκηλίδες και η πιθανή πυρηνική μόλυνση», κατέληξε.
