Οι Μολδαβοί προσέρχονται σήμερα στις κάλπες για τις κρίσιμες κοινοβουλευτικές εκλογές, έχοντας ένα σοβαρό δίλημμα: αν θα συνεχίσουν την πορεία προς την ένταξη στην ΕΕ ή θα επιστρέψουν στην τροχιά της Μόσχας.
Η φιλοδυτική πρόεδρος Μάια Σάντου και το κυβερνών κόμμα της, το Κόμμα Δράσης και Αλληλεγγύης (PAS), που κατέχει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, κονταροχτυπιέται με τον Πατριωτικό Εκλογικό Συνασπισμό (BEP), μια συμμαχία φιλορωσικών, σοβιετονοσταλγικών κομμάτων, του οποίου ηγείται ο πρώην πρόεδρος Ιγκόρ Ντοντόν.
Ο Ντοντόν έχασε από τη Σάντου το 2020.
«Τα αποτελέσματα αυτών των εκλογών θα καθορίσουν το μέλλον της χώρας όχι μόνο για τα επόμενα 4 χρόνια, αλλά για πολλά, πολλά ακόμη χρόνια» δήλωσε ο Ιγκόρ Γκρόσου, επικεφαλής του PAS, ο οποίος είναι πιθανό να διοριστεί πρωθυπουργός, εάν το κόμμα του κερδίσει την πλειοψηφία στις εκλογές. Ο Γκρόσου είναι στενός σύμμαχος της Σάντου και του νυν πρωθυπουργού, Ντορίν Ρετσεάν.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το PAS θα παραμείνει το μεγαλύτερο κόμμα, αλλά ενδέχεται να χάσει την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, με τον Πατριωτικό Εκλογικό Συνασπισμό να ακολουθεί σε μικρή απόσταση.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, τα μικρότερα κόμματα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο.
Παράλληλα, το μπλοκ «Εναλλακτική Λύση», με ηγέτες τον Ιόν Τσεμπάν, δήμαρχο του Κισινάου, και τον Αλεξάντρου Στοϊανόγλο, υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους – προσπάθησε να προσελκύσει τους απογοητευμένους κεντρώους ψηφοφόρους.
Αν και εμφανίζεται ως φιλοευρωπαϊκό κόμμα, οι επικριτές υποστηρίζουν πως είναι φιλικό προς το Κρεμλίνο, που έχει ως στόχο να αποσπάσει ψήφους από το PAS, διατηρώντας παράλληλα την επιρροή της Μόσχας.
Στη Μολδαβία, η εξουσία μοιράζεται μεταξύ του άμεσα εκλεγμένου προέδρου και του πρωθυπουργού που διορίζεται από το κοινοβούλιο.
Ο πρόεδρος καθοδηγεί την εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια, ενώ ο πρωθυπουργός και το υπουργικό συμβούλιο διαχειρίζονται την καθημερινή διακυβέρνηση.
Εάν το PAS υποστεί βαριά ήττα, η Σάντου ενδέχεται να αναγκαστεί να μοιραστεί την εξουσία με τον Ντοντόν, ο οποίος μπορεί να γίνει πρωθυπουργός.
Σημειώνεται πως ο Ντοντόν έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για διαφθορά και του είχε επιβληθεί κατ’ οίκον περιορισμός.
Η Σάντου, πρώην αξιωματούχος της Παγκόσμιας Τράπεζας που εξελέγη το 2020, έχει στηρίξει την προεδρία της σε μια φιλοευρωπαϊκή πορεία.
Η κυβέρνησή της διεξήγαγε δημοψήφισμα τον περασμένο Οκτώβριο, στο οποίο οι Μολδαβοί ψήφισαν με μικρή πλειοψηφία υπέρ της ένταξης στην ΕΕ.
Την ίδια ημέρα, η Σάντου επανεκλέχθηκε για τετραετή θητεία.
«Είναι μια δοκιμασία για τη Σάντου», δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Κισινάου. «Κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει τι είδους χώρα θα είναι η Μολδαβία μέχρι τη Δευτέρα».
Από τότε που ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Σοβιετική Ένωση το 1991, η Μολδαβία ταλαντεύεται μεταξύ της φιλοευρωπαϊκής και της φιλορωσικής πορείας.
Η σκιά του Κρεμλίνου πάνω από τη Μολδαβία
Υπό την ηγεσία της Σάντου, η χώρα έχει επιταχύνει τις προσπάθειές της να απελευθερωθεί από την επιρροή της Μόσχας.
Ωστόσο, η σκιά του Κρεμλίνου είναι έντονη. Η Μόσχα έχει 1.500 στρατιώτες σταθμευμένους στην Υπερδνειστερία, μια περιοχή που διοικείται από φιλορώσους αυτονομιστές που αποσχίστηκαν από τον έλεγχο της κυβέρνησης της Μολδαβίας το 1990.
Από τότε που εξελέγη η Σάντου, το Κρεμλίνο φέρεται να έχει προσπαθήσει πολλές φορές να την υπονομεύσει.
Οι αρχές της Μολδαβίας ισχυρίζονται ότι η Μόσχα έχει διοχετεύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε φιλορωσικά κόμματα, έχει επιδιώξει να εξαγοράσει ψήφους, ενώ έχει κάνει και προπαγανδιστικές εκστρατείες για να ενισχύσει το αντιαμερικανικό και αντιευρωπαϊκό αίσθημα.
Την περασμένη εβδομάδα, οι μολδαβικές αρχές πραγματοποίησαν 250 επιδρομές και συνέλαβαν δεκάδες υπόπτους στο πλαίσιο έρευνας για μια υποτιθέμενη συνωμοσία που υποστηρίζεται από τη Ρωσία με σκοπό την υποκίνηση «μαζικών ταραχών» στις εκλογές.
Παράλληλα, έρευνα του Reuters αποκάλυψε πώς η Μόσχα έχει προσλάβει και πληρώσει δεκάδες ιερείς αυτής της βαθιά θρησκευόμενης χώρας, προκειμένου να παροτρύνουν τους πιστούς να ψηφίσουν κατά του PAS.
Η ρωσική υπηρεσία εξωτερικών πληροφοριών SVR εξέδωσε αυτή την εβδομάδα μια δήλωση στην οποία ισχυρίζεται ότι οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ συγκεντρώνονται στη Ρουμανία και είναι έτοιμες να καταλάβουν τη Μολδαβία μετά τις εκλογές, σε περίπτωση που οι «νοθεύσεις των εκλογών που προετοιμάζονται στις Βρυξέλλες και στο Κισινάου οδηγήσουν σε αναταραχές».
Η SVR, η οποία έχει ιστορικό προκλητικών και ανυπόστατων ισχυρισμών σχετικά με τα σχέδια της Δύσης, δεν παρείχε καμία απόδειξη για τη δήλωση αυτή, αν και αποτελεί ένδειξη του πόσο ανησυχεί η Μόσχα για τα γεγονότα στη Μολδαβία.
Ένας αξιωματούχος δυτικών μυστικών υπηρεσιών δήλωσε στον Guardian πως πιστεύουν ότι η Μολδαβία έχει καταστεί «η βασική προτεραιότητα της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής μετά την Ουκρανία» τους τελευταίους μήνες.
Ο αξιωματούχος είπε επίσης ότι η ομάδα που ασχολείται με τη Μολδαβία στο πλαίσιο της προεδρικής διοίκησης της Ρωσίας έχει αλλάξει φέτος, με στόχο την εφαρμογή μιας πιο επιθετικής πολιτικής στη χώρα.
Το αποτέλεσμα των εκλογών παρακολουθούνται στενά από τις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καθώς οι αξιωματούχοι φοβούνται ότι η Μόσχα θα μπορούσε να αποκτήσει πρόσβαση σε μια στρατηγικά ζωτικής σημασίας περιοχή.
Τον Σεπτέμβριο, ηγέτες από τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Πολωνία ταξίδεψαν στο Κισινάου για να δείξουν την υποστήριξή τους στις προσδοκίες της Μολδαβίας για ένταξη στην ΕΕ και να προειδοποιήσουν για τη ρωσική παρέμβαση.
Και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επανέλαβε αυτό το μήνυμα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη αυτή την εβδομάδα.
«Η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει να χάσει και τη Μολδαβία», είπε, προειδοποιώντας ότι η Γεωργία και η Λευκορωσία έχουν ήδη πέσει υπό την επιρροή της Μόσχας.
Οι αδυναμίες της Σάντου
Πάντως, η κύρια αδυναμία της Σάντου είναι η οικονομία. Ο πληθωρισμός παραμένει σταθερά υψηλός, η μετανάστευση συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς και η αύξηση του ΑΕΠ είναι μέτρια, αν και οι υποστηρικτές της υποστηρίζουν ότι οι προκλήσεις οφείλονται σε μεγάλο βαθμό σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς.
Το 2022, η χώρα βυθίστηκε σε ενεργειακή κρίση, αφού ο ελεγχόμενος από το Κρεμλίνο ενεργειακός πάροχος Gazprom μείωσε κατά ένα τρίτο τις προμήθειες φυσικού αερίου και διπλασίασε τις τιμές, σε μια κίνηση που θεωρήθηκε ευρέως ως πολιτική εκδίκηση για τη φιλοδυτική πολιτική της Σάντου.
Στη συνέχεια, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε σοκ στην ευάλωτη οικονομία της χώρας.
Καθώς βρίσκεται λίγες ώρες οδικώς από την Οδησσό, η Μολδαβία έχει δεχτεί περισσότερους Ουκρανούς πρόσφυγες ανά κάτοικο από οποιαδήποτε άλλη χώρα, επιβαρύνοντας το σύστημα υγείας, τις δημόσιες υπηρεσίες και τις υποδομές της.
Επίσης, ο πληθωρισμός εκτοξεύθηκε στο 40% καθώς το εμπόριο κατέρρευσε.
