Το Ιράν διεξάγει σήμερα στην Τουρκία σημαντικές διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό του πρόγραμμα, σε συνεργασία με τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, ενώ παράλληλα συνεχίζονται οι συνομιλίες με τις ΗΠΑ.
Η διεθνής κοινότητα καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες να επαναφέρει το Ιράν υπό τον έλεγχο του πυρηνικού του προγράμματος, μετά την κατάρρευση της συμφωνίας του 2015.
Η τριάδα των ευρωπαϊκών δυνάμεων, γνωστή ως E3, είχε υπογράψει το 2015 το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ) με το Ιράν, το οποίο προέβλεπε αυστηρούς περιορισμούς στον πυρηνικό τομέα της Τεχεράνης, σε αντάλλαγμα για τη χαλάρωση των διεθνών κυρώσεων. Ωστόσο, η συμφωνία αυτή κατέρρευσε όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν μονομερώς να αποχωρήσουν από αυτή το 2018, κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος, που επανήλθε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, έχει ασκήσει έντονη πίεση στο Ιράν για την αναθεώρηση της συμφωνίας.
Σύμφωνα με τον Υπουργό Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγτσί, οι σημερινές συνομιλίες θα διεξαχθούν σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών. Γαλλικές διπλωματικές πηγές επιβεβαίωσαν τη διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων.
Ο Αραγτσί, σε πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό Le Point, προειδοποίησε την E3 να αποφύγει την “στρατηγική σύγκρουσης” και δήλωσε ότι το Ιράν είναι έτοιμο να επαναρχίσει τις σχέσεις του με την Ευρώπη, αφήνοντας πίσω την ένταση του παρελθόντος.
Οι Ανησυχίες της Δύσης και η Θέση του Ιράν για το Πυρηνικό Πρόγραμμα
Η Δύση, με επικεφαλής τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, ανησυχεί για τις ενέργειες του Ιράν, το οποίο κατηγορείται ότι επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Το Ιράν, ωστόσο, διαψεύδει κατηγορηματικά αυτές τις κατηγορίες και υποστηρίζει ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα προορίζεται αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς, κυρίως για την παραγωγή ενέργειας.
Το Ιράν σήμερα εμπλουτίζει ουράνιο έως και 60%, σημαντικά υψηλότερα από το όριο του 3,67% που προβλεπόταν στην συμφωνία του 2015, αν και το επίπεδο αυτό παραμένει κάτω από το 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Αυτή η αύξηση των αποθεμάτων του σε σχάσιμο υλικό προκαλεί ανησυχία στις δυτικές κυβερνήσεις και το Ισραήλ.
Η σημερινή συνάντηση πραγματοποιείται λίγο μετά τον τέταρτο κύκλο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ, με τη μεσολάβηση του Ομάν. Σύμφωνα με τον αμερικανικό ιστότοπο Axios, η κυβέρνηση Τραμπ υπέβαλε μια “γραπτή πρόταση” συμφωνίας την περασμένη Κυριακή.
Ο Αλί Σαμχανί, σύμβουλος του ιρανού ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε πρόσφατα ότι το Ιράν δεσμεύεται να μην κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, να απαλλαγεί από τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου και να επιτρέπει στους επιθεωρητές του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) να παρακολουθούν τη διαδικασία, με αντάλλαγμα την άρση όλων των κυρώσεων.
Στα τέλη Απριλίου, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Νοέλ Μπαρό τόνισε ότι η E3 θα ενεργοποιήσει αμέσως τις κυρώσεις αν εκτιμήσει ότι η ασφάλεια της Ευρώπης απειλείται από τις ενέργειες του Ιράν. Εξέφρασε επίσης την πρόθεση των ευρωπαϊκών δυνάμεων να επαναφέρουν τις κυρώσεις μέσω της ρήτρας «snapback» σε περίπτωση παραβίασης των όρων της συμφωνίας από το Ιράν.
Ο Αμπάς Αραγτσί προειδοποίησε ότι μια στρατηγική σύγκρουσης με το Ιράν θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια παγκόσμια κρίση διάδοσης των πυρηνικών, που θα έπληττε κυρίως τις ευρωπαϊκές χώρες.
Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πρόσφατα ότι έχει απλώσει «κλάδο ελαίας» προς τους ιρανούς ηγέτες, αλλά σημείωσε ότι η προσφορά αυτή δεν είναι ανοιχτή επ’ αόριστον. Παράλληλα, υποστήριξε ότι οι δύο πλευρές πλησιάζουν σε συμφωνία.
Η ιρανική κυβέρνηση εμμένει στο δικαίωμα της να συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου, ενώ είναι ανοιχτή σε μείωση του επιπέδου και της ποσότητας του, υπό συγκεκριμένους όρους.
Οι εξελίξεις στις επόμενες μέρες θα καθορίσουν τη μελλοντική πορεία του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και τις σχέσεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας με τη διεθνή κοινότητα.
