Του Κώστα Παππά
Οι πρόσφατες αγροτικές κινητοποιήσεις αποκάλυψαν μια βαθιά ρωγμή στο επικοινωνιακό οπλοστάσιο της κυβέρνησης. Η προσπάθεια να ενεργοποιηθεί ο γνώριμος μηχανισμός του «κοινωνικού αυτοματισμού» να αντιπαρατεθούν δηλαδή οι αγρότες με τις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες δεν απέδωσε ούτε πολιτικά ούτε επικοινωνιακά. Και αυτό συνέβη για περισσότερους από έναν λόγους.
Πρώτον, το κοινωνικό κλίμα είναι εντελώς διαφορετικό σε σχέση με προηγούμενες περιόδους. Η οικονομική πίεση είναι διάχυτη σε ολόκληρη την κοινωνία: ακρίβεια, υψηλό ενεργειακό κόστος, απώλεια αγοραστικής δύναμης. Όταν όλα τα στρώματα νιώθουν πιεσμένα, το «στρέψτε τους ενός εναντίον των άλλων» παύει να λειτουργεί. Αντί να προκαλέσει αντιπάθεια προς τους αγρότες, η κυβερνητική αφήγηση προκάλεσε αναγνώριση και ταύτιση. Πολλοί είδαν στους αγρότες μια ομάδα που διεκδικεί όσα και οι ίδιοι θα ήθελαν αλλά δεν μπορούν.
Δεύτερον, οι αγρότες παρουσιάστηκαν με ενιαία φωνή και καθαρά αιτήματα, κάτι που δυσκόλεψε την προσπάθεια της κυβέρνησης να τους χαρακτηρίσει «προνομιούχους» ή «υποκινούμενους». Το επικοινωνιακό πλαίσιο που επιχειρήθηκε ,ότι οι κινητοποιήσεις προκαλούν ταλαιπωρία και οικονομική ζημία, δεν βρήκε ανταπόκριση σε μια κοινωνία που έχει συνηθίσει να ζει με σταθερές δυσκολίες πολύ μεγαλύτερης εμβέλειας.
Τρίτον, η κυβέρνηση υποτίμησε την κόπωση της κοινής γνώμης από τα διαρκή επικοινωνιακά τεχνάσματα. Το μοντέλο διαχείρισης μέσω «σπιν» φαίνεται πλέον φθαρμένο. Όταν το αφήγημα επαναλαμβάνεται σχεδόν μηχανικά σε κάθε κινητοποίηση ,είτε πρόκειται για εκπαιδευτικούς, υγειονομικούς, φοιτητές είτε για αγρότες, χάνει τη δύναμή του. Ο πολίτης δεν πείθεται, αντιθέτως νιώθει ότι τον αντιμετωπίζουν σαν παθητικό δέκτη.
Τέλος, η διάχυση πληροφοριών μέσω κοινωνικών δικτύων αφαίρεσε από την κυβέρνηση το μονοπώλιο στη διαμόρφωση της εικόνας. Τα βίντεο και οι μαρτυρίες από τα μπλόκα κυκλοφόρησαν ταχύτερα και πιο πειστικά από κάθε κυβερνητικό μήνυμα. Έτσι, η πραγματικότητα υπερίσχυσε της αφήγησης.
Συνολικά, η αποτυχία στην προσπάθεια κοινωνικού αυτοματισμού δεν είναι απλώς ένα επικοινωνιακό ατύχημα. Είναι ένδειξη ότι η κοινωνία δεν δέχεται πλέον εύκολα ρόλους «καλών και κακών». Όσο η κυβέρνηση επιμένει σε αυτή τη στρατηγική, τόσο θα απομακρύνεται από ένα κοινό που διεκδικεί πια ειλικρίνεια και ουσία αντί για επικοινωνιακές κατασκευές.
