Του Κώστα Παππά
Τα τελευταία τραγικά γεγονότα στα Βορίζια της Κρήτης φέρνουν στην επιφάνεια το γεγονός της παράνομης οπλοκατοχής και οπλοχρησίας που έχει στερήσει τη ζωή σε δεκάδες ανθρώπους στο νησί τις τελευταίες δεκαετίες. Η αλήθεια είναι οτι και στο παρελθόν έγινε μεγάλη συζήτηση για το τί είναι αυτό που κάνει πολλούς Κρητικούς να θεωρούν την οπλοκατοχή ως παράδοση που πρέπει να μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Μπορεί τα τιμημένα όπλα που κράτησαν στα χέρια τους χιλιάδες Κρητικοί στους ένδοξους αγώνες του νησιού να αποτελούν δικαιολογία για την σημερινή κατάσταση; Από που προκύπτει η παράδοση της οπλοκατοχής στην εποχή μας; Πολλοί υποστηρίζουν οτι οι βεντέτες και τα “θέματα” που λύνονται με τον άθλιο τρόπο της αυτοδικίας, που είδαμε πριν από λίγες μέρες στα Βορίζια, αμαυρώνουν τον τοπικό πολιτισμό και κάθε Κρητικός γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνουν όλα αυτά για τις τοπικές κοινωνίες.
Η αλήθεια είναι όμως οτι πίσω από αυτές τις σκηνές φαρ ουέστ κρύβεται και μια Πολιτεία που κάνει τα στραβά μάτια , γιατί όπως αποδέχονται πλέον κάποιοι υψηλά ιστάμενοι “δεν μπορείς να αφοπλίσεις τους Κρητικούς”. Σε μια κοινωνία όμως όσο σεβαστές και αν είναι οι παραδόσεις, οι νόμοι έχουν πάντα το προβάδισμα , αλίμονο αν ήταν διαφορετικά. Η Κρήτη που αποτελεί όπως και όλα τα άλλα μέρη της Ελλάδας αναπόσπαστο τμήμα του ελληνισμού, από το οποίο ο ελληνικός πολιτισμός έχει λάβει από αρχαιοτάτων χρόνων σπουδαία πράγματα, δεν μπορεί σήμερα να γίνεται συνώνυμο της βίας από κάποιους κουζουλούς που σε τελική ανάλυση δεν μπορεί να χαρακτηρίσουν το σύνολο της κρητικής κοινωνίας που ζει με τιμή χωρίς να κάνει χρήση των όπλων. Πόσοι ακόμα άνθρωποι θα πρέπει να χάσουν την ζωή τους; Πόσες ακόμα βεντέτες θα συνεχίσουν να έρχονται στην επιφάνεια; Η πολιτεία οφείλει αν δεν μπορεί να εμπνεύσει την κουλτούρα του σασμού να τον επιβάλλει. Δεν είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση για να βγαίνουν καλάσνικοφ μέσα σε ένα χωριό την ώρα που στο δρόμο του περπατούν απλοί καθημερινοί άνθρωποι. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είναι Κρητικός , το ίδιο και ο Αρχηγός της Αξιωματικής αντιπολίτευσης , το ίδιο Βουλευτές της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης από σχεδόν όλα τα κόμματα. Οφείλουν πρώτα οι Κρητικοί πολιτικοί να αναλογιστούν την δική τους ευθύνη στα όσα συμβαίνουν συχνά πυκνά στον τόπο καταγωγής τους και να αναλάβουν πρωτοβουλίες σημαντικές σε συνεργασία με τις Περιφέρειες , τους Δήμους και τις Κοινότητες για την εξάλειψη του φαινομένου.
Στην Κρήτη που συγκαταλέγεται στα 5 μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου, που αποτελεί την ναυαρχίδα της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας και που συνιστά αναπόσπαστο τμήμα των ευρωπαϊκών κεκτημένων, η οπλοχρησία ανθεί. Το παρεμπόριο των όπλων συντηρεί σταθερά μία ραγδαίως εξελισσόμενη αγορά, που τροφοδοτεί τους Κρητικούς με ποικιλία οπλικών ειδών. Έτσι, παρατηρείται έντονα η κυκλοφορία τους στο νησί και ιδιαιτέρως στις κοινωνικές εμφανίσεις των κατοίκων. Καπηλευόμενοι κάποιοι Κρητικοί την ένδοξη ιστορία του τόπου και των προγόνων τους, δικαιολογούν την οπλοκατοχή ως πολιτισμικό κληροδότημα.
Όπως γράφει σε ένα άρθρο του ο Αντιδήμαρχος Σφακίων κ. Βαρδής Γυπαράκης ” Οι επιπτώσεις της οπλοχρησίας όμως καθίστανται συχνά ολέθριες. Στις εκδηλώσεις οι παρευρισκόμενοι έρχονται πολλές φορές αντιμέτωποι με ριπές πυροβολισμών, κυριολεκτικώς πάνω από τα κεφάλια τους. Δυστυχώς όμως, οι συνέπιες του φαινομένου αυτού, που λόγω της ευρείας διάδοσής και αποδοχής του θεωρείται πλέον κανονικότητα, δεν περιορίζονται μόνο σε αυτό. Δεν είναι λίγες οι φορές που οικογένειες ή και κοινωνίες ολόκληρες έχουν βυθιστεί στο πένθος. Άνθρωποι νέοι με σχέδια και όνειρα για το μέλλον, χάνουν την ζωή τους εξαιτίας ενός λάθους χειρισμού. Ύστερα, όταν εύλογα γεννιέται το ερώτημα. «Δεν είναι επαρκές κίνητρο οι θάνατοι τόσων νέων για να σταματήσει πια αυτή η βαρβαρότητα;» η απάντηση είναι απόλυτη και κατηγορηματική «όχι». Συνεχίζουν κάποιοι στα ίδια μονοπάτια πιστεύοντας ότι δεν θα τύχει σε αυτούς , να θρηνήσουν έναν δικό τους άνθρωπο”.
Επιστέγασμα όλης αυτής της κατάστασης είναι η διαχρονική ύπαρξη της περιβόητης κρητικής βεντέτας. Τα «οικογενειακά», όπως συνηθίζεται να λέγονται στην Κρήτη, συχνά αιματοκυλίζουν ολόκληρες οικογένειες. Η οπλοκατοχή γεννά στους Κρητικούς την εντύπωση, ότι οι διαφορές τους είναι θεμιτό να λύνονται μέσω της ένοπλης βίας. Έτσι δεν σπανίζει το φαινόμενο σε διενέξεις με οποιαδήποτε αφορμή τον τελευταίο λόγο να παίρνουν τα όπλα, με συνακόλουθη την απώλεια της ανθρώπινης ζωής και την οδύνη που αυτή μπορεί να προκαλέσει.
Εξερευνώντας κανείς τις συνθήκες που επικρατούν σχετικώς με την οπλοχρησία στην σύγχρονη Κρήτη οδηγείται σε συγκεκριμένους προβληματισμούς και συμπεράσματα: Ο όλεθρος, που μπορεί να προξενήσει η ανεξέλεγκτη χρήση των όπλων, κάθε άλλο παρά συνυφασμένος με την κουλτούρα του τόπου είναι. Η γενέτειρα του Θεοτοκόπουλου, του Κορνάρου, του Καζαντζάκη και πολλών άλλων πνευματικών προσωπικοτήτων, που πρωτοστάτησαν ανά τους αιώνες στον χώρο των τεχνών και των γραμμάτων, ο τόπος, που ακόμα οι άνθρωποι του διατηρούν την λαϊκή παράδοση ζωντανή με τους χορούς, τα τραγούδια, την γαστρονομία και τα χειροποίητα αριστουργήματα που παράγουν, έχει ισχυρότερες πολιτισμικές παρακαταθήκες να επιδείξει από την οπλοχρησία σε ειρηνικούς καιρούς. Το τι είναι τελικώς αυτό, που γεννά σε κάποιους Κρητικούς την ανάγκη να οπλοφορούν, θα πρέπει να αναζητηθεί στο πεδίο της ψυχανάλυσης όσων χρειάζονται κάτι τέτοιο και όχι του πολιτισμού.
