Του Κώστα Παππά
Ο Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας πολιτικός που σαφέστατα δεν χαίρει κάποιας ιδιαίτερης εκτίμησης στον κόσμο για τα δημοκρατικά πιστεύω του, ούτε βέβαια για την προσήλωσή του στις έννοιες ελευθερία, λογοδοσία, πλουραλισμός. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά όσοι διαφώνησαν ανοικτά μαζί του στην Τουρκία, είτε μιλάμε για δημοσιογράφους, είτε για πολιτικούς αντιπάλους, είτε για στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Ο “Σουλτάνος” όμως είναι μια πολιτική φυσιογνωμία που θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει οτι αποτελεί μια δύναμη σταθερότητας στον χαοτικό πολιτικό και κοινωνικό χάρτη της Τουρκίας. Είναι από εκείνες τις περιπτώσεις που στο εξωτερικό οι περισσότεροι τον θεωρούν αναγκαίο κακό και στο εσωτερικό της Τουρκίας θεωρείται ευλογία για τους υποστηρικτές του και κατάρα για τους αντιπάλους του.
Ωστόσο αυτός ο τόσο βαθιά συγκρουσιακός πολιτικός ηγέτης με την απολυτότητα που τον διακατέχει σε όλες τις αποφάσεις του είναι ένας εξαιρετικός γνώστης των διπλωματικών παιχνιδιών και έχει ένα απύθμενο θράσος στο να επιχειρεί να επιβάλει την εικόνα τη Τουρκίας που αυτός θέλει να προβάλει, ενώ όλοι γνωρίζουν την πραγματικότητα στη γείτονα. Το πρώτο πράγμα που έχει διαβάσει ο Ερντογάν και στην περίπτωση του Ρωσο- Ουκρανικού πολέμου , αλλά και στην τωρινή σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν , ακόμα και αν για το Ισραήλ αποτελεί κόκκινο πανί, είναι οτι γνωρίζει πολύ καλά την αναβαθμισμένη θέση της χώρας του στο γεωπολιτικό παιχνίδι , αλλά και το γεγονός οτι σε ένα πολύπολικό κόσμο μόνο με μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική μπορεί να επιτύχεις περισσότερα. Ο Ερντογάν είχε λοιπόν το θράσος χρόνια τώρα να δείχνει τουλάχιστον προς τα έξω ότι δεν είναι δεδομένος σύμμαχος κανενός. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πόσες ρεβεράτζες κάνει στους ισχυρούς του πλανήτη όταν κλείνουν οι πόρτες , αλλά το σίγουρο είναι ότι οι περισσότεροι ισχυροί παίκτες γνωρίζουν οτι τουλάχιστον πρέπει να του ανοίξουν τις πόρτες αυτές.
Μέσα λοιπόν στην εξωτερική του πολιτική τα τελευταία χρόνια επιδιώκει να παρουσιάσει την εικόνα του γεφυροποιού, του ειρηνοποιού. Με αυτό τον τρόπο δείχνει προς τον διεθνή παράγοντα ότι η χώρα του είναι μια σταθερά που έχει τη δύναμη και την θέληση να πρωταγωνιστήσει σε μείζονες συγκρούσεις προσφέροντας το ρόλο του ήρεμου και νηφάλιου της παρέας που επιχειρεί να ξεχωρίσει τους νταήδες. Αυτός ο νέος ρόλος που επιφυλάσσει στην Τουρκία σίγουρα δεν είναι με το αζημίωτο , καθώς είναι γνωστό ιστορικά οτι η τουρκική διπλωματία δεν προσφέρει κάτι για ανθρωπιστικούς λόγους, αλλά χρησιμοποιεί εσχάτως πολύ έντονα το ρόλο του πυροσβέστη σε φωτιές, που όλοι γνωρίζουν οτι δεν μπορεί να σβήσει η ίδια, μόνο και μόνο για να μπορεί να καλοπιάνει τους μεγάλους παίκτες για δικά της θέματα. Με αυτό τον τρόπο η διπλωματική διείσδυση της Τουρκίας στο ρόλο του γεφυροποιού αποφέρει κέρδη για την δική της ατζέντα, κέρδη οικονομικά, εξοπλιστικά , αλλά και πολιτικά.
Ο Ερντογάν μπορεί να κατηγορηθεί για πολλά. Όχι όμως οτι δεν γνωρίζει τους κανόνες του παιχνιδιού. Δεν μένει όμως μόνο εκεί. Γνωρίζοντας τους κανόνες επιχειρεί να αλλάξει και εκείνους που τον ενδιαφέρουν και με αυτό τον τρόπο σταδιακά αποκομίζει οφέλη. Κινείται με θόρυβο στο διπλωματικό παρασκήνιο και διαμορφώνει μια εικόνα που όλοι γνωρίζουν οτι δεν έχει καμία σχέση με τα casus belli που μοιράζει με μεγάλη ευκολία γύρω του. Αν και κατά πόσο αυτή η διπλωματική μεταμφίεση ή φερετζές θα του αποδώσει και άλλα πλεονεκτήματα στην πορεία είναι επίσης ένα ερωτηματικό. Το σίγουρο είναι οτι η φωτιά που καίει πλέον στην Μέση Ανατολή , όταν όλοι γνωρίζουν το παιχνίδι όλων, δεν μπορεί εύκολα να αναδείξει ως ειρηνοποιό μια μουσουλμανική χώρα.
