“Φουντώνει” η πολιτική αντιπαράθεση με φόντο το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ

Του Σάββα Παυλίδη

Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει πυροδοτήσει ένα νέο, μετωπικό πολιτικό μέτωπο, με επίκεντρο τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και τις καταγγελίες για εκτεταμένες παρατυπίες. Καθώς η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ανοίγει τον φάκελο για τη διαχείριση αγροτικών ενισχύσεων στην Ελλάδα, τα κόμματα της Βουλής επιδίδονται σε έναν αγώνα πρωτοβουλιών, ερμηνειών και εντυπώσεων σχετικά με τη μορφή που πρέπει να λάβει η κοινοβουλευτική διερεύνηση: Εξεταστική ή Προανακριτική Επιτροπή;

Η Νέα Δημοκρατία ετοιμάζεται να καταθέσει πρόταση για Εξεταστική Επιτροπή μέσα στις επόμενες ώρες, με το σκεπτικό πως η υπόθεση αφορά μια μακρά περίοδο διακυβέρνησης,από το 1998, όταν ιδρύθηκε ο ΟΠΕΚΕΠΕ, έως σήμερα. Η κυβερνητική γραμμή εστιάζει στο να υπάρξει γενικευμένος έλεγχος χωρίς εξαιρέσεις, κάτι που μεταφράζεται σε εξεταστική διαδικασία που καλύπτει όλες τις κυβερνήσεις και όλους τους εμπλεκόμενους θεσμικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων της τοπικής αυτοδιοίκησης και υπηρεσιακών στελεχών.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, δεν προκύπτουν μέχρι στιγμής σαφείς ποινικές ευθύνες από την υπάρχουσα δικογραφία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Το γεγονός αυτό οδηγεί την κυβερνητική πλειοψηφία στο να απορρίψει την ανάγκη για Προανακριτική, θεωρώντας υπερβολικές και πρόωρες τις πρωτοβουλίες των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Καμπανάκι για ποινικές ευθύνες από την αντιπολίτευση

Την ίδια στιγμή, τα κόμματα της αντιπολίτευσης κινούνται σε διαφορετική τροχιά. Το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ με τη Νέα Αριστερά, με χωριστές προτάσεις, έχουν ήδη καταθέσει αιτήματα για σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής, επικαλούμενα ενδείξεις κακουργηματικής απιστίας εις βάρος των συμφερόντων της ΕΕ.

Συγκεκριμένα, ο ΣΥΡΙΖΑ και η Νέα Αριστερά στρέφουν το ενδιαφέρον τους στους πρώην υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης Μάκη Βορίδη και Λευτέρη Αυγενάκη, ζητώντας τη διερεύνηση ενδεχόμενης συνέργειας και ηθικής αυτουργίας σε εγκλήματα που σχετίζονται με τη διασπάθιση κοινοτικών πόρων. Παράλληλα, επιχειρούν να ενισχύσουν τη μεταξύ τους σύμπραξη, υπονοώντας ότι διαθέτουν, αθροιστικά, την πολιτική δύναμη να λειτουργούν ως εναλλακτική αξιωματική αντιπολίτευση, ειδικά αν το ΠΑΣΟΚ επιλέξει να ενταχθεί στον ίδιο άξονα.

Από την πλευρά του, το ΠΑΣΟΚ επιλέγει να κινηθεί μόνο του, θέλοντας να επιβεβαιώσει την αυτόνομη πολιτική του ταυτότητα. Καταγγέλλει ευθέως πολιτικές ευθύνες της σημερινής κυβέρνησης, ενώ επισημαίνει ότι οι πρώτες δομικές αδυναμίες στο σύστημα επιδοτήσεων είχαν αρχίσει να εμφανίζονται ήδη επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Το ενδιαφέρον εστιάζεται και στον κατάλογο των υπογραφόντων της πρότασης του ΠΑΣΟΚ, στον οποίο περιλαμβάνεται και ο πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιάννης Σαρακιώτης, δημιουργώντας εύλογες εσωτερικές απορίες για πιθανές διεργασίες στο πολιτικό παρασκήνιο.

Επιχειρήματα και τακτικισμοί

Η κυβερνητική πλευρά απορρίπτει τους ισχυρισμούς περί προσπάθειας συμψηφισμού ή συγκάλυψης. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης δήλωσε ότι η Εξεταστική είναι η ενδεδειγμένη θεσμική επιλογή για μια υπόθεση που εκτείνεται σε 25 χρόνια λειτουργίας του οργανισμού και αφορά διαχρονικές παθογένειες του συστήματος αγροτικών επιδοτήσεων.

Παράλληλα, ξεκίνησε ήδη το πρώτο κύμα επιτόπιων ελέγχων σε καλλιέργειες και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, με μικτά κλιμάκια να επικεντρώνονται σε περιοχές με υπερβολικά μεγάλο αριθμό αιτήσεων. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στη βιολογική μελισσοκομία και κτηνοτροφία, τομείς που συγκέντρωσαν μεγάλο ποσοστό ύποπτων αιτήσεων. Όσοι παραγωγοί βρεθούν να εμπλέκονται σε παρατυπίες, αναμένεται να κληθούν από τον αρμόδιο εισαγγελέα.

Στον αντίποδα, το ΚΚΕ βλέπει σκοπιμότητες πίσω από την κυβερνητική επιλογή για Εξεταστική. Κατηγορεί τη Νέα Δημοκρατία για απόπειρα χρονικής καθυστέρησης, με στόχο να φτάσουμε στην 6η Οκτωβρίου, ημερομηνία κατά την οποία παραγράφονται πιθανές ποινικές ευθύνες για πρώην υπουργούς. Το κόμμα της αριστεράς αναμένεται να καταθέσει δική του πρόταση με πολιτικό σκεπτικό για Προανακριτική εντός της εβδομάδας.

Το θεσμικό πλαίσιο

Οι διαδικασίες για Εξεταστική και Προανακριτική Επιτροπή έχουν διαφορετικά κριτήρια και βαρύτητα. Η Εξεταστική Επιτροπή απαιτεί τουλάχιστον 60 υπογραφές για να κατατεθεί και εγκρίνεται με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών (τουλάχιστον 120). Στοχεύει αποκλειστικά στη διερεύνηση πολιτικών ευθυνών, χωρίς δικαιοδοσία για ποινικές διώξεις.

Αντίθετα, η Προανακριτική Επιτροπή αποτελεί το πρώτο βήμα για την αναγνώριση ποινικών ευθυνών πολιτικών προσώπων και απαιτεί την ψήφο 151 βουλευτών (απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου). Η διαδικασία προβλέπει κλειστή ψηφοφορία, κάλπη και μυστικό ψηφοδέλτιο.

Η επιλογή της κάθε διαδικασίας συνδέεται, φυσικά, με πολιτικά κίνητρα. Μια Εξεταστική δείχνει διάθεση θεσμικής διαφάνειας αλλά αποφεύγει την άμεση ποινική εμπλοκή. Μια Προανακριτική, αντίθετα, φορτίζει το σκηνικό και ενέχει κινδύνους πολιτικού κόστους, αλλά και ευκαιρίες για εντυπωσιακές αποκαλύψεις.

Προοπτικές και πολιτικό διακύβευμα

Όποια μορφή κι αν λάβει η κοινοβουλευτική διερεύνηση, η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ φαίνεται πως έχει ήδη ανοίξει ένα νέο κύκλο αντιπαραθέσεων, ο οποίος μπορεί να καθορίσει τις ισορροπίες του επόμενου πολιτικού διαστήματος. Η Νέα Δημοκρατία επιχειρεί να δείξει θεσμική υπευθυνότητα, ενώ η αντιπολίτευση επιδιώκει να αναδείξει σκάνδαλο με πολιτική και ποινική προέκταση.

Η τελική έκβαση, τόσο σε θεσμικό όσο και σε επικοινωνιακό επίπεδο, ενδέχεται να επηρεάσει ευρύτερα το πολιτικό τοπίο, ειδικά αν προκύψουν νέα στοιχεία ή αν οι ισορροπίες μεταξύ ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Αριστεράς οδηγήσουν σε επαναπροσδιορισμό της αντιπολιτευτικής ταυτότητας.