Σε μια πολυάσχολη εβδομάδα κινήσεων στην εξωτερική πολιτική, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επιδιώκει να αξιοποιήσει την πρόσφατη συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα, ως την αρχή για ένα εύρος διπλωματικών πρωτοβουλιών.
Όπως αναφέρει ανάλυση του CNN, αφετηρία αποτέλεσε η εβδομάδα που ξεκίνησε με ένα 36ωρο ταξίδι στη Μέση Ανατολή κι έκλεισε με τον πρόεδρο της Ουκρανίας στον Λευκό Οίκο, προσπαθώντας να πείσει τον Τραμπ να εγκρίνει νέους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, πριν από μια αιφνιδιαστική συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Βουδαπέστη.
Στο μεταξύ, ο Τραμπ κινήθηκε σε πολλαπλά μέτωπα: επιβεβαίωσε ότι είχε δώσει εντολή στη CIA για μυστικές επιχειρήσεις στη Βενεζουέλα, ενώ ταυτόχρονα απειλούσε με επίθεση στο εσωτερικό της χώρας.
Έδωσε τη στήριξή του – και μια οικονομική σανίδα σωτηρίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ – στον ομοϊδεάτη ηγέτη της Αργεντινής.
Και έκανε ελιγμούς ανάμεσα σε νέες απειλές για δασμούς κατά της Κίνας, ενόψει μιας κρίσιμης συνάντησης με τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ σε λίγες εβδομάδες.
«Νομίζω ότι έχουμε αποκτήσει μεγάλη δυναμική, μεγάλη αξιοπιστία. Η επίλυση του ζητήματος στη Μέση Ανατολή ήταν πολύ σημαντική», είπε ο Τραμπ την Παρασκευή, κατά τη διάρκεια γεύματος με τον Ουκρανό ομόλογό του στην Αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου.
«Έπρεπε να στρώσουμε σωστά το τραπέζι», πρόσθεσε. «Αυτή είναι μια υπόθεση που πρέπει να την τελειώσουμε, και νομίζω ότι τώρα το τραπέζι είναι σωστά στρωμένο και εδώ, και θα είναι μεγάλη τιμή να την ολοκληρώσουμε».
Ωστόσο, το να μεταφράσει την ικανότητά του να τερματίσει τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή σε επιτυχία, σε άλλες περιπτώσεις θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τον ίδιο.
Ήδη υπάρχουν εμπόδια στην εύθραυστη εκεχειρία με τη Χαμάς, μεταξύ των οποίων, η άμεση ανεύρεση και παράδοση των σορών ομήρων, προκαλώντας αντιδράσεις στο Ισραήλ.
Η πίεση που άσκησε με επιτυχία ο Τραμπ στο Ισραήλ για να σταματήσει τον πόλεμο δεν υπάρχει στην περίπτωση της Ρωσίας και της Κίνας, δύο πυρηνικές δυνάμεις που δεν εξαρτώνται από τις Ηνωμένες Πολιτείες για στρατιωτική ή οικονομική στήριξη.
Πολλοί ανώτατοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της Ευρώπης δήλωσαν αυτή την εβδομάδα ότι αμφιβάλλουν πως η επιτυχία του Τραμπ στη Μέση Ανατολή θα οδηγήσει σε άμεση αλλαγή στρατηγικής εκ μέρους της Μόσχας ή του Πεκίνου.
Παράλληλα, ο Τραμπ αντιμετωπίζει πολιτικούς κινδύνους από τις παρεμβάσεις του στη Λατινική Αμερική, όπου η ανάμειξη των ΗΠΑ – είτε με στρατό είτε με οικονομική βοήθεια – έχει στο παρελθόν οδηγήσει τόσο σε στήριξη όσο και σε ανατροπή καθεστώτων.
Μια «εύθραυστη» νίκη
Παρόλα αυτά, η εμπειρία του Τραμπ με τη Γάζα υπενθύμισε ότι οι μακρές περίοδοι επίμονης και συχνά άκαρπης προσπάθειας μπορούν τελικά να οδηγήσουν σε μια νίκη – έστω και εύθραυστη
Αμερικανοί αξιωματούχοι έσπευσαν να εξηγήσουν ότι θα ήταν σχεδόν αδύνατο για τη Χαμάς να εντοπίσει γρήγορα και να ανασύρει τα σώματα από συντρίμμια και ερείπια που άφησε πίσω του ο πόλεμος.
Ένας σύμβουλος των ΗΠΑ τόνισε ότι η Παλαιστινιακή Λωρίδα της Γάζας, δεν διαθέτει βαριά μηχανήματα, για να καθαρίσει τα συντρίμμια. Και υπογράμμισαν την αδιαμφισβήτητη διπλωματική επιτυχία της απελευθέρωσης 20 ζωντανών ομήρων.
Το καθήκον να αποτρέψουν την κατάρρευση της συμφωνίας έχει αναληφθεί κυρίως από τον Γουίτκοφ και τον Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρό του Τραμπ, ο καθένας από τους οποίους βοήθησε στο να πειστούν Ισραήλ και Χαμάς, μέσω των Αράβων διαμεσολαβητών, να συμφωνήσουν.
Σε συνομιλίες με Ισραηλινούς αξιωματούχους, έχουν προσπαθήσει να τονίσουν τους τρόπους με τους οποίους εργάζονται για τον εντοπισμό όλων των σωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της κλήσης ομάδων από την Τουρκία με εμπειρία σε επιχειρήσεις αποκατάστασης μετά από σεισμούς.
Λίγοι πιστεύουν ότι το ζήτημα μπορεί να τινάξει τη συμφωνία στον αέρα, και οι Αμερικανοί σύμβουλοι προχωρούν στην επόμενη φάση της συμφωνίας: τη δημιουργία μιας δύναμης ασφαλείας και τα βήματα για την ανοικοδόμηση της Γάζας.
Ωστόσο, το ζήτημα αυτό υπογράμμισε την ευθραυστότητα μιας συμφωνίας που προωθήθηκε από τον Τραμπ πριν οριστικοποιηθούν πολλές από τις λεπτομέρειες.
Τελικά, παραμένουν πολύ πιο δύσκολα ερωτήματα, όπως το πώς θα γίνει η αποστράτευση της Χαμάς, ποιος θα κυβερνήσει τη Γάζα και, το πιο κρίσιμο, αν η διαδικασία θα οδηγήσει στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Από τη Μέση Ανατολή στο Ουκρανικό
Στο Ουκρανικό, ο Τραμπ φαίνεται να αντλεί κάποια «μαθήματα» από τις διαπραγματεύσεις του στη Μέση Ανατολή, όπως η γρήγορη δράση, ακόμη κι όταν σημαντικές λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς.
Αυτή την εβδομάδα συμφώνησε να συναντηθεί σύντομα με τον Πούτιν στην Ουγγαρία, σε μια ακόμη προσπάθεια διπλωματίας πρόσωπο με πρόσωπο, ενώ οι παράμετροι μιας ειρηνευτικής συμφωνίας παραμένουν πλήρως ασαφείς.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που μίλησαν ιδιωτικά αυτή την εβδομάδα δήλωσαν πως, αν ο Τραμπ ελπίζει να πετύχει μια παρόμοια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, θα χρειαστεί να ασκήσει κάποια πίεση στον Πούτιν – είτε μέσω νέων κυρώσεων είτε με την παροχή νέων όπλων στην Ουκρανία – κάτι που μέχρι στιγμής φαίνεται απρόθυμος να κάνει.
Όπως αναφέρει η ανάλυση, χωρίς τη χρήση «μαστιγίων», ο Τραμπ ίσως προσπαθήσει να βρει «καρότα» για να δελεάσει τον Πούτιν σε μια ειρηνευτική συμφωνία, αν και αυτά θα είναι περιορισμένα σε σύγκριση με τα κίνητρα που υπήρχαν με το Ισραήλ.
Το να βρει πολιτικό μοχλό για να ασκήσει πίεση στον Πούτιν θα είναι πιο δύσκολο. Αυτό αφήνει τον Τραμπ με λιγότερες επιλογές για να φέρει τον Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας εβδομάδας, ο Τραμπ φαινόταν να προσανατολίζεται στην ιδέα να στείλει στην Ουκρανία νέους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς Tomahawk.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ταξίδεψε αυτή την εβδομάδα στην Ουάσιγκτον ελπίζοντας πως ο Τραμπ ήταν σοβαρός σχετικά με την παροχή των όπλων, τα οποία θεωρεί απαραίτητα για να ανατρέψει τη δυναμική στο πεδίο της μάχης.
Οργάνωσε μάλιστα συναντήσεις με εκπροσώπους της Raytheon, του αμερικανικού κατασκευαστή των Tomahawk, για να συζητήσει τις ανάγκες του σε οπλισμό.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του γεύματος εργασίας με τον Τραμπ, έγινε σαφές ότι οι Tomahawk δεν θα φτάσουν σύντομα στην Ουκρανία.
«Ελπίζω να μην τα χρειαστούν», είπε ο Τραμπ. «Ελπίζω να μπορέσουμε να τελειώσουμε τον πόλεμο χωρίς να σκεφτόμαστε τους Tomahawk».
Η συζήτηση μεταξύ των δύο ηγετών, μαζί με τους κορυφαίους συνεργάτες τους, συνεχίστηκε κεκλεισμένων των θυρών την Παρασκευή το απόγευμα σε μια συζήτηση που περιγράφτηκε στο CNN από αρκετούς γνώστες ως τεταμένη, ειλικρινής και κάποιες στιγμές, «άβολη».
Ο Τραμπ ξεκαθάρισε στον Ζελένσκι σε μια «άμεση και ειλικρινή» συνομιλία ότι – προς το παρόν – ο Ουκρανός ηγέτης δεν θα λάβει τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς.
Ο Ζελένσκι είπε αργότερα ότι συμφώνησε με τον Τραμπ να μην συζητούν δημόσια για τους Tomahawk. Και ο Τραμπ, καθώς πετούσε για το Παλμ Μπιτς για το Σαββατοκύριακο, έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η Ρωσία και η Ουκρανία θα πρέπει να τερματίσουν τον πόλεμο «όπου βρίσκονται», επανερχόμενος στη θέση του από το καλοκαίρι, ότι δηλαδή οι παραχωρήσεις εδάφους ήταν απαραίτητες, μετά από τη δήλωσή του τον Σεπτέμβριο ότι η Ουκρανία ίσως να μπορέσει να ανακτήσει τα χαμένα εδάφη της. Ο Τραμπ είπε στους συνεργάτες του ότι αυτό οφείλεται στις «πραγματικότητες της κατάστασης της σύγκρουσης», υποστηρίζοντας πως υπήρξε υπερβολική καταστροφή και υπερβολικοί θάνατοι, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο.
Αυτή ήταν η τελευταία ένδειξη ότι ο Τραμπ πλησιάζει στο να επιτρέψει νέες δυνατότητες ή να επιβάλει νέες κυρώσεις στη Μόσχα, μόνο και μόνο για να κάνει πίσω όταν ο Πούτιν παρεμβαίνει για να το αποτρέψει. Σε αυτή την περίπτωση, μια τηλεφωνική κλήση που ξεκίνησε το Κρεμλίνο μια μέρα πριν φτάσει ο Ζελένσκι, η οποία φαινόταν να έχει σκοπό να συγχαρεί τον Τραμπ για την επιτυχία του στη Μέση Ανατολή, κατέληξε στη διευθέτηση μιας ακόμη προσωπικής συνάντησης.
Εάν πραγματοποιηθεί η σύνοδος κορυφής στη Βουδαπέστη – ο Τραμπ είπε πως ελπίζει να γίνει μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες – αυτό θα σήμαινε διαδοχικές συναντήσεις με δύο από τους βασικότερους παγκόσμιους αντιπάλους του, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν εμβαθύνει τη συμμαχία τους.
Η διά ζώσης σύνοδος του Τραμπ με τον Σι, που είναι προγραμματισμένη για το τέλος του μήνα στη Νότια Κορέα, έχει σκοπό να διευκρινίσει τις εμπορικές εντάσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, τον οποίο το Πεκίνο έχει βοηθήσει να διατηρηθεί μέσω στρατιωτικών προμηθειών και αγορών ρωσικού πετρελαίου, θα μπορούσε να αποτελέσει άλλο ένα σημείο διαφωνίας. Ωστόσο, ο Τραμπ φαινόταν σίγουρος πως θα έχει διευθετήσει όλη την υπόθεση πριν καθίσουν στο ίδιο τραπέζι.
«Θα το συζητήσω, αλλά θα ήθελα να δω να τελειώνει πριν από αυτό», είπε.
Οι εκτιμήσεις του Τραμπ την Παρασκευή ότι ο Πούτιν «θέλει να τελειώσει τον πόλεμο» θύμιζαν την αυτοπεποίθησή του πριν από τη συνάντηση με τον Ρώσο ηγέτη τον Αύγουστο στην Αλάσκα, όταν φαινόταν σίγουρος πως οι συνομιλίες θα οδηγούσαν σε γρήγορη πρόοδο προς μια ειρηνευτική συμφωνία.
Αυτό δεν συνέβη και πριν από την Πέμπτη δεν υπήρχαν πολλές ενδείξεις ότι ο Πούτιν ενδιαφερόταν να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με διαμεσολάβηση των ΗΠΑ.
Ο Τραμπ είπε ότι πίστευε πως η απειλή με τους Tomahawk θα μπορούσε να τον έχει επαναφέρει στο τραπέζι.
Το ίδιο πιστεύουν και Αμερικανοί αξιωματούχοι, ότι η επιτυχημένη διαπραγμάτευση στη Μέση Ανατολή οδήγησε τη Ρωσία να επανεξετάσει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει τον Τραμπ και την επιθυμία του να τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία.
«Ναι, ανησυχώ», είπε ο Τραμπ όταν ρωτήθηκε αν φοβάται ότι ο Πούτιν «αγοράζει χρόνο». «Αλλά ξέρετε, με έχουν “παίξει” όλη μου τη ζωή οι καλύτεροι από αυτούς, κι όμως τα κατάφερα πολύ καλά».
