Ιωάννης Χρ. Ιακωβίδης- Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου
Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
Εισαγωγή
Πριν από λίγες ημέρες ήταν η 51 η θλιβερή επέτειος της δεύτερης φάσης της
βάρβαρης τουρκικής Εισβολής, γνωστής ως « Αττίλας ΙΙ» (14-16 Αυγούστου 1974). Ο
γράφων ταξίδεψε νοερά σε εκείνο το θλιβερό καλοκαίρι… Στις 5 Ιουλίου 1974 είχε
λάβει χώρα η τελετή αποφοιτήσεως των μαθητών της Στ΄ τάξεως του Παγκυπρίου
Γυμνασίου Αρρένων Κύκκου. Γεμάτος όνειρα ήθελε να σπουδάσει φιλόλογος. Κανείς
δεν θα μπορούσε να πιστέψει όσα ακολούθησαν, παρόλο που από το 1964 η Τουρκία
απειλούσε συνεχώς για στρατιωτική επέμβαση . 15 Ιουλίου-16 Αυγούστου 1974 : το
άφρον πραξικόπημα και ο «Αττίλας» στην Κύπρο… Δεν είναι υπερβολή να καταγραφεί
ότι για την Κύπρο και τον κυπριακό Ελληνισμό οι δείκτες του ρολογιού της Ιστορίας
σταμάτησαν εκείνο το μαύρο καλοκαίρι. Και οι μνήμες πονούν… Ο γράφων , ως
πρόσφυγας από την πολυαγαπημένη του Λάπηθο η οποία κατελήφθη μαζί με τον
Καραβά της επαρχίας Κερύνειας στις 6 Αυγούστου του 1974 , ανήκει στην « προδομένη
γενιά του ΄74» η οποία είναι φορέας του ψυχολογικού «τραύματος» της Εισβολής…
Για τις αδελφές επιστήμες της Ιστορίας και Κοινωνιολογίας το τραυματικό
βίωμα δημιουργείται , μετά από κάποια εθνική καταστροφή ή πολεμική σύγκρουση-
ειδικά όταν πληθυσμοί αποκτούν την προσφυγική ιδιότητα- και αποτελεί βασικό
στοιχείο έρευνας και μελέτης . Για τους Μικρασιάτες βλ. ενδεικτικά το έργο της Λίμπυ
Τατά Αρσέλ, Με το Διωγμό στην ψυχή . Το τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής σε
τρεις γενιές , Αθήνα: Κέδρος , 2014, σελ. 68-69 και 82 και για τους Κυπρίους
πρόσφυγες τις προσεγγίσεις των Βίκτωρος Ρουδομέτωφ -Μιράντας Χρίστου, « Το
“1974” ως πολιτισμικό τραύμα», στο Επιστήμη και Κοινωνία, τεύχος 28/2011-2012 ,
σελ.74 και Σελιώτη Βασιλικής, Λογοτεχνία και Τραύμα. Το 1974 στην κυπριακή και
ελλαδική λογοτεχνία, Αθήνα: Επίκεντρο, Απρίλιος 2021.
Ο Αυγουστίνος (Ντίνος) Χαρ. Αυγουστή, Καθηγητής στο Τμήμα
Γεωπονίας – Αγροτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο έργο του Η
προδομένη γενιά του ΄74. Κύπρος. 50 χρόνια δίσεκτα. «Η Κύπρος δεν κείται μακράν», Λευκωσία: Ηλίας Επιφανίου, 2024, μας παρουσιάζει την κυπριακή
Τραγωδία του 1974 , χωρίς ωραιοποιήσεις, παραχάραξη ή και απόκρυψη της
αλήθειας. Προβαίνει μάλιστα σε μία καίρια διαπίστωση: « Μας είπαν πως “Η
ΚΥΠΡΟΣ ΚΕΙΤΑΙ ΜΑΚΡΑΝ” .Κι όμως η Κύπρος δεν ήταν ποτέ μακριά. Μόνο
κάποιοι πολιτικοί βλέπουν μακρινή την απόσταση. Η αυθεντική Ελλάδα είναι αυτή
που κατοικεί στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας , με
τους χιλιάδες σταυρούς και κενοτάφια !Η δική μας Ελλάδα είναι αυτή που άνοιξε
την αγκαλιά της και έβαλε μέσα της τα αμέτρητα προσφυγόπουλα της Κύπρου το
μαύρο καλοκαίρι του 1974…Η δική μας Ελλάδα είναι αυτή που φωλιάζει αιώνες
τώρα στις καρδιές των Ελλήνων της Κύπρου και δεν μπορεί να τη βγάλει από εκεί
καμιά ανθρώπινη δύναμη.
Το φρικτό έγκλημα κατά της Κύπρου ενός παρανοϊκού δικτάτορα , του Δημητρίου
Ιωαννίδη, και των συνεργών του , θα τυραννάει εσαεί τον Ελληνισμό. Όμως η αξία της
αρετής και το ηθικό βάρος της Κάθαρσης, που ακόμη εκκρεμεί, δεν έχασαν ποτέ το νόημά
τους από την Αρχαιότητα έως το σήμερα και σε ό, τι αφορά στην Κύπρο -εκκρεμούν
ενώπιον της Δικαίου και της Ιστορίας». Βλ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Χαρ. Αυγουστή, ό. π.,
σελ.11
Το άρθρο του Χρήστου Καπούτση
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται ο Χρήστος Καπούτσης, ο οποίος στρέφει το
ενδιαφέρον του στην ανάλυση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, και άλλων θεμάτων
αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής, αφού από το 1989 είναι διαπιστευμένος
διπλωματικός και στρατιωτικός συντάκτης σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς
σταθμούς, εφημερίδες και περιοδικά.
Παρατίθεται το άρθρο του με τίτλο «Ποιοι πολέμησαν και ποιοι φυγομάχησαν το
1974 στην Κύπρο», Ιούλιος 2024, το οποίο κάποιος μπορεί να αναζητήσει στο
Διαδίκτυο.
«Χαράματα της 14ης Αυγούστου του 1974: Παρά την εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί,
οι Τούρκοι παραβιάζοντας επανειλημμένα κάθε κανόνα διεθνούς νομιμότητας,
βομβάρδισαν την Αμμόχωστο, σηματοδοτώντας την έναρξη του “Αττίλα 2”. Η πολεμική
επιχείρηση της Τουρκίας ξεκίνησε, ενώ σε διπλωματικό επίπεδο ήταν σε εξέλιξη οι
συνομιλίες στη Γενεύη για κατάπαυση του πυρός.
Επικεφαλής της ελληνικής διπλωματικής αποστολής ήταν ο αντιπρόεδρος και
υπουργός Εξωτερικών, Γεώργιος Μαύρος, της, υπό τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο
Καραμανλή, κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Την ίδια μέρα, το πρωί, στην Αθήνα
συγκροτείται Πολεμικό Συμβούλιο υπό τον πρωθυπουργό στο Πεντάγωνο, με συμμετοχή
της στρατιωτικής-πολιτικής ηγεσίας. Ο Καραμανλής εισηγείται τη συγκρότηση
νηοπομπής και την αποστολή μεραρχίας στην Κύπρο. Οι αρχηγοί των Επιτελείων,
βάζουν προϋποθέσεις, που καθιστούν την αποστολή αδύνατη.
Έτσι ο Έλληνας πρωθυπουργός, εκφράζοντας την απογοήτευσή του για την στάση που
κράτησαν οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ στις διαπραγματεύσεις στη Γενεύη, αλλά και για
να ασκήσει πολιτική πίεση, αποφασίζει την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό
σκέλος του ΝΑΤΟ.
Με τον “Αττίλα 1”, οι Τούρκοι κατείχαν περίπου το 8% του κυπριακού εδάφους και
προετοίμαζαν την δεύτερη εισβολή, μεταφέροντας στο νησί στρατιώτες, άρματα μάχης
και πυρομαχικά. Επιπλέον η ισχυρή τουρκική Αεροπορία έδινε ένα συντριπτικό
στρατιωτικό πλεονέκτημα στους εισβολείς, αφού δεν υπήρχε αεροπορική κάλυψη της
Κύπρου από την Ελλάδα, παρότι αυτό προέβλεπαν τα πολεμικά σχέδια του Ελληνικού
Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας.
Μέχρι το απόγευμα της 16ης Αυγούστου, οι Τούρκοι είχαν καταλάβει το 37% του
κυπριακού εδάφους. Μέσα σε λιγότερο από τρεις ημέρες ολοκλήρωσαν την κατάληψη
της οροσειράς του Πενταδακτύλου. Κατέλαβαν επίσης την πεδιάδα της Μεσαορίας, τη
Μόρφου και την Καρπασία. Ολοκληρώθηκε έτσι η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, που
είχε ξεκινήσει στις 20 Ιουλίου 1974, με αποτέλεσμα την απώλεια εδαφών και να
εκδιωχθούν από τα σπίτια τους εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνοκύπριοι, που έγιναν
πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.
Τέσσερις μέρες πριν από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα (24
Ιουλίου 1974) και μέχρι τα μέσα Αυγούστου (20 Ιουλίου-17 Αυγούστου) γίνεται πόλεμος
στην Κύπρο, παρά την εκεχειρία και τις διαβουλεύσεις για τερματισμό των
εχθροπραξιών. Καταγράφεται επί του πεδίου μια βαριά ήττα σε στρατιωτικό επίπεδο των
ελληνικών και ελληνοκυπριακών δυνάμεων από τον επελαύνοντα τουρκικό στρατό, που
συνοδεύτηκε από την απώλεια του 40% του κυπριακού εδάφους και περί τις 200.000
Ελληνοκύπριους πρόσφυγες. Η κατοχή συνδέεται και με την προδοσία από ελληνικής
πλευράς, υπό την ανοχή αν όχι την καθοδήγηση, της αμερικανικής διπλωματίας. Υπό
αυτή την έννοια, η τραγωδία της Κύπρου αποτελεί τη “μαύρη σελίδα” της
Μεταπολίτευσης.
Ποιοι ΔΕΝ πολέμησαν στην Κύπρο
Μετά από 50 χρόνια μπορούμε να πούμε ότι δεν υπήρξαν μόνο οι επίορκοι
Ελλαδίτες αξιωματικοί, που τελικά δεν λογοδότησαν για το εγκληματικό πραξικόπημα σε
βάρος του Μακαρίου, που άνοιξε την “κερκόπορτα” για να εισβάλει ο τουρκικός
στρατός. Υπήρξαν και οι Ελλαδίτες στρατιώτες και αξιωματικοί που συνειδητά
αντιστάθηκαν στους Τούρκους εισβολείς, που πολέμησαν με ηρωισμό, που έδωσαν τη
ζωή τους και έμειναν εκεί για πάντα στην Κύπρο, αλλά και που αδικήθηκαν από την
Ιστορία.
Τον Αύγουστο του 1974 δεν πολέμησαν για την Κύπρο ούτε ο Γεώργιος Μαύρος
ούτε ο Ευάγγελος Αβέρωφ ούτε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, διότι «η Κύπρος
κείται μακράν»! Δεν πολέμησε ο Δημήτρης Ιωαννίδης και οι πραιτοριανοί του τον Ιούλιο
του 1974, ούτε και η κυβέρνηση των ανδρεικέλων του (Γκιζίκης, Ανδρουτσόπουλος κ.ά)
που κατέρρευσε και εξαφανίστηκε. Δεν πολέμησαν οι χουντικοί, η στρατιωτική ηγεσία, ο
στρατηγός Μπονάνος και οι τρεις αρχηγοί Στρατού, Αεροπορίας και Ναυτικού, γιατί
πίστευαν ότι “άλλο Κύπρος κι άλλο Ελλάς”!
Δεν πολέμησαν οι αξιωματικοί που οργάνωσαν το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου,
ο ταξίαρχος Γεωργίτσης, ο συνταγματάρχης Κομπόκης (διοικητής των Ειδικών
Δυνάμεων στην Κύπρο και επικεφαλής του επιχειρησιακού σχεδίου του πραξικοπήματος
κατά του Μακαρίου), ο Γιαννακόδημος (επιτελάρχης Γενικού Επιτελείου Εθνικής
Φρουράς), ο Παπαγιάννης (υποδιοικητή της ΕΛΔΥΚ), ο Λαμπρινός (διοικητής της 23ης επιλαρχίας μέσων αρμάτων), που μάλιστα ευθύνονται και για τις αδελφοκτόνες
δολοφονίες στρατιωτικών στο τριήμερο από 15 μέχρι 18 Ιουλίου (94 νεκροί).
Ουδείς από τους “πατριώτες” πραξικοπηματίες χουντικούς, που λιποτάκτησαν την
κρίσιμη ώρα της τουρκικής εισβολής, ουδείς από τους μέντορές τους των Αθηνών που
έμειναν στα γραφεία τους και δεν έσπευσαν στην Κύπρο να πέσουν στο πεδίο της τιμής,
λογοδότησε στη Στρατιωτική Δικαιοσύνη. Δεν είχαν ούτε το κουράγιο να
αυτοκτονήσουν μετά την ατιμωτική στρατιωτική ήττα, όπως ορίζει ο άγραφος κώδικας
στρατιωτικής Τιμής και Δεοντολογίας. Δεν δικάστηκαν για τις εγκληματικές πράξεις της
εσχάτης προδοσίας και της καταδολίευσης εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, εξίσου
σοβαρά με εκείνα των έξι πρωταίτιων της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Ποιοι πολέμησαν στην Κύπρο
Πολέμησαν, όμως, πολλοί στρατιωτικοί και τήρησαν τον όρκο τους προς την
Πατρίδα: «Να υπερασπίζω με πίστιν και αφοσίωσιν, μέχρι της τελευταίας ρανίδος του
αίματός μου, τας Σημαίας». Έλληνες στρατιωτικοί που θυσιάστηκαν επί του πεδίου της
Τιμής είναι ο Κατούντας, ο Σταυριανάκος, ο Καλμπουρτζής, ο Κουρούπης, ο Κατσάνης,
ο Σταύρου, ο Βαγγέλης Ζαχαρέας και πολλοί άλλοι. Πολέμησαν με ηρωισμό τον
εισβολέα και έπεσαν για την Ελλάδα και την Κύπρο. Επίσης αντιστάθηκαν με
αυταπάρνηση στον εισβολέα και έσωσαν ό,τι μπορούσε να σωθεί, ο Αλευρομάγειρος, ο
Ζαρκάδας, ο Σταυρουλόπουλος, ο Γλεντζές, ο Παπαμελετίου, ο Μπούφας, ο Κάλβαρης
και πάρα πολλοί άλλοι.
Πολέμησαν τους Τούρκους εισβολείς και οι Έλληνες στρατιώτες θητείας (ΕΛΔΥΚ και
άλλες μονάδες) και τα ονόματα κάποιων από αυτούς είναι στους καταλόγους των
θυμάτων και των αγνοουμένων, δηλαδή των Ελλαδιτών ηρώων, που με τη θυσία τους
καθαγίασαν τα κυπριακά εδάφη. Επίσης, στη θρυλική μορφή των αγνοουμένων
αποτυπώνεται η πιο δραματική διάσταση της Κυπριακής Τραγωδίας. Έχουν
καταχωρισθεί 1619 Έλληνες και Ελληνοκύπριοι ως αγνοούμενοι, αν και στις έρευνες που
γίνονται μέχρι και σήμερα, τα οστά των περισσοτέρων βρίσκονται σε ομαδικούς τάφους.
Δυστυχώς, το ελληνικό κράτος για 20 και πλέον χρόνια, δεν αναγνώριζε την θυσία των
πεσόντων και των αγνοουμένων, ότι έπεσαν σε διατεταγμένη πολεμική αποστολή και
κατά την εκτέλεση του ιερού προς την πατρίδα καθήκοντος. Ως κατακλείδα για την
επέτειο των 50 χρόνων από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, τα όσα συνέβησαν
στη Κύπρο το 1974 αποτελούν το συνδυαστικό αποτέλεσμα της προδοσίας των επίορκων
χουντικών, του αμερικανονατοϊκού καιροσκοπισμού και του τουρκικού επεκτατισμού.
Ο Ελληνισμός αντιστάθηκε στον εισβολέα. Άμυνα και αντίσταση στον εισβολέα,
αποτελεί μέσο υπεράσπισης του οικουμενικού Ελληνισμού και του πολιτισμού μας. Ο
κυπριακός Ελληνισμός έχει τρισχιλιετή ενεργό παρουσία στην Κύπρο. Αν δεν
υπερασπιστούμε τον πολιτισμό, τις ιστορικές καταβολές και τις παραδόσεις μας, ο
εισβολέας θα αφανίσει τον κυπριακό Ελληνισμό και θα τουρκέψει την Κύπρο.
Όλοι ανεξαιρέτως έχουμε χρέος να κρατήσουμε όρθιο τον Ελληνισμό και αλώβητη την
πατρίδα. Και επειδή «Όλβιος όστις ιστορίας έσχε μάθησιν», έλεγε ο Ευριπίδης, σε μας
ανήκει η υποχρέωση, ως ιερή παρακαταθήκη, της συνειδητής μελέτης της ιστορίας μας,
με ευθύνη και σεβασμό, ώστε ποτέ άλλοτε ο Ελληνισμός να μη ξαναζήσει άλλη εθνική
συμφορά. Και μόνο έτσι αποκτά νόημα και περιεχόμενο η υπόσχεση “Δεν Ξεχνώ”!»
Εν κατακλείδι
Συμπερασματικά, η Κύπρος προδόθηκε κατά την πρώτη φάση της τουρκικής
Εισβολής και εγκαταλείφθηκε στη δεύτερη της εκεχειρίας και του Αττίλα ΙΙ
μόνη και αβοήθητη στο έλεος του Θεού… Ο κυπριακός Ελληνισμός αισθάνεται έντονη
πικρία και απογοήτευση , διότι εδώ και πενήντα ένα χρόνια δεν εφαρμόσθηκε κανένα
ψήφισμα περί Κύπρου του Συμβουλίου Ασφαλείας , οι ισχυροί του πλανήτη «σφυρίζουν
αδιάφορα» και ακολουθούν την ποντιοπιλατική πολιτική των « ίσων αποστάσεων»,
εξισώνοντας τον θύτη με το θύμα και «των δύο μέτρων και δύο σταθμών». Προέχουν τα
συμφέροντά τους , οικονομικά και γεωπολιτικά, με τον διαχρονικά «επιτήδειο ουδέτερο»
και ειρηνοποιό (!) στον πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας -Ρωσίας, την Τουρκία… Χωρίς
ουσιαστική πίεση προς αυτό το διαχρονικά αναθεωρητικό και επιθετικό κράτος, το
Κυπριακό δεν πρόκειται να επιλυθεί. Αυτό αποδεικνύει όλη αυτή η περίοδος των
πενήντα ενός χρόνων και ας ισχυρίζεται η Τουρκία ότι έγινε η επίλυσή του επί του
εδάφους…
Η Κυπριακή Δημοκρατία επί όλων των Προέδρων της, ανεξαρτήτως της
κομματικής τους αποχρώσεως, απέδειξε ότι -παρόλο που έχει υποστεί εδαφικό
ακρωτηριασμό-ελπίζω προσωρινό- δεν πρόκειται να αυτοκτονήσει, αποδεχόμενη «λύση»
δύο κρατών ή συνομοσπονδίας.
Σε ό, τι αφορά στον ευρύτερο Ελληνισμό, πρέπει να καταστεί αντιληπτό ότι , εάν
χαθεί η Κύπρος , ως ελληνική πολιτιστική και κρατική παρουσία στην Ανατολική
Μεσόγειο και ως «στρατηγικό βάθος» για την Ελλάδα , την ίδια τύχη θα έχουν το μισό
Αιγαίο και η Θράκη μας, διότι οι τρεις αυτές περιοχές αποτελούν «συγκοινωνούντα
δοχεία». Ας μην ξεχνάμε ότι και οι Τούρκοι αντιμετωπίζουν τον Ελληνισμό ως ενιαίο
σύνολο. Την ανωτέρω άποψη συμμερίζονται , μεταξύ άλλων, ο Αρχιεπίσκοπος Νέας
Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου κ. Γεώργιος , ο πρώην Πρύτανης του Παντείου
Πανεπιστημίου κ. Γεώργιος Κοντογιώργης και οι Καθηγητές του ίδιου ανώτατου
εκπαιδευτικού ιδρύματος , αείμνηστος Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδης και κ.
Γεράσιμος Ν. Καραμπελιάς με τον οποίο ο γράφων συνεργάζεται επί σειρά ετών.
Βλ. ενδεικτικά
-Αλεξάνδρου Χαράλαμπος, «Η πρώτη φάση της εισβολής», στο Κύπρος. Γεγονότα και
μαρτυρίες, αφιέρωμα, Α΄ τόμος, στην εφημερίδα « Η Καθημερινή», Αθήνα: Νέες
Καθημερινές Εκδόσεις, Ιούνιος 2024, σελ.20-27.
– Αλεξάνδρου Α. Χαράλαμπος(επιμέλεια) , Κύπρος 1974, Φωνές αιχμαλωσίας,
Λευκωσία : Hippasus, 2024 .
-Βενιζέλος Κώστας, 1974. Μυστικά και Αλήθειες, Λευκωσία: Ρίζες, 2024, πρόλογος:
Μιχάλης Ιγνατίου, σελ. 11-14.
-Του ιδίου, «Ο πράκτορας που πρόδωσε τον Μακάριο», στο https://www.philenews.com ,
19 Μαϊου 2025.
-Γεωργίου Α. Γιώργος ( Ερευνητής σε θέματα Υπηρεσιών Πληροφοριών) , Ο πράκτορας
που πρόδωσε τον Μακάριο, Λευκωσία 2025.
– Καπανδρέου Ανδρέας, «Ο πράκτορας που πρόδωσε τον Μακάριο» , στο
http://andreaskandreou.blogspot.com ,4 Ιανουαρίου 2025.
– Μαυρίδης Κώστας, «Εις μνημόσυνον αιώνιον: “Είναι όλοι τους δικοί μας”» στην
κυπριακή εφημερίδα « Ο Φιλελεύθερος», 15 Αυγούστου 2025.
6
-Του ιδίου, «Εις μνημόσυνον αιώνιον: “Είναι όλοι τους δικοί μας”» , στο
https://www.sigmalive.com , 16 Αυγούστου 2025
-Παπαπολυβίου Πέτρος, «Θα μπορούσαν να αποφευχθούν πραξικόπημα και τουρκική
εισβολή», στο https://www.philenews.com, 15 Ιουλ 2025.
-Τετράδια πολιτικού διαλόγου έρευνας και κριτικής, τεύχος 85-87, Άνοιξη – Φθινόπωρο
2024, Αφιέρωμα στα 50 χρόνια από την τουρκική Εισβολή στην Κύπρο, Αθήνα:
Στοχαστής, Μάρτιος 2024.
– Φούσκας Κ. Βασίλης, Το μελάνωμα της Κύπρου. Οι ευθύνες του Κωνσταντίνου
Καραμανλή και του Ευάγγελου Αβέρωφ για την κυπριακή τραγωδία, πρόλογοι: Βενιζέλος
Κώστας και Ευρυβιάδης Μάριος, Αθήνα: Επίκεντρο, Ιούνιος 2024.
– Χαραλαμπίδης Γιάννος, « Πώς έσπασε η γραμμή του μετώπου στον Αττίλα 2 –
Μεραρχία που συγκροτήθηκε κατόπιν εορτής και οι διαταγές του ΓΕΕΦ», στο
https://simerini.sigmalive.com, 17 Αυγούστου 2025.
