Του Κώστα Παππά
Το φαινόμενο του brain drain που πήρε τεράστιες διαστάσεις με την έκρηξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα παραμένει ακόμα και σήμερα μια τεράστια πρόκληση. Σύμφωνα με στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας τους προηγούμενους μήνες ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που εγκατέλειψαν την Ελλάδα της οικονομικής κρίσης βρίσκονταν στην παραγωγική ηλικία των 25-44 ετών και οι περισσότεροι εξ αυτών ήταν νέοι επιστήμονες που πρόσφεραν τις γνώσεις τους σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Επειδή όμως οι αριθμοί είναι αδιάψευστοι μάρτυρες παραθέτουμε παρακάτω στοιχεία που δείχνουν οτι το φαινόμενο αυτό αν και περιορίστηκε μετά το 2019 , ωστόσο δεν σταμάτησε , ακόμα και αν κάποιοι από εκείνους που έφυγαν στην αρχή ή στη μέση της κρίσης επέστρεψαν στην Ελλάδα. Μπορεί βέβαια σήμερα να μην μιλάμε για τους όρους εκείνους που θέριεψαν αυτό το φαινόμενο της μετανάστευσης των καλύτερων μυαλών της Ελλάδας , ωστόσο θα έλεγε κανείς οτι αν ίσχυαν τα όσα ακούμε τα τελευταία χρόνια για την εκτόξευση δήθεν της ελληνικής οικονομίας, τότε οι άνθρωποι που θα επέστρεφαν στην Ελλάδα θα ήταν πολύ περισσότεροι και προφανώς σχεδόν θα έκλεινε η ροή φυγής από τη χώρα.
Αλλά για ποιο λόγο αλήθεια να επιστρέψει σήμερα κάποιος στην Ελλάδα; Οι μισθοί που δίδονται ακόμα και αν έχουν παρουσιάσει σε κάποιους τομείς της οικονομίας κάποια μικρή αύξηση, ωστόσο κάνουν, λόγω της ακρίβειας, την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων να συναγωνίζεται εκείνοι των Βουλγάρων. Από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε δεν έχει επιτευχθεί κάποια επανάσταση επενδύσεων σε βασικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας και προφανώς οι παροχές του κράτους προς τον πολίτη στους νευραλγικούς τομείς της υγείας και τη παιδείας μαστιζόνται ακόμα από τα απόνερα της χρεοκοπίας.
Από εξαγγελίες για μια καλύτερη κατάσταση που θα έφερνε πίσω τους πολλούς που έφυγαν μέσα στην κρίση χορτάσαμε και τα τελευταία 6 χρόνια. Μέσα σε αυτά η εικόνα της χώρας πλήττεται τους τελευταίους μήνες από σκάνδαλα, τα οποία στο μέλλον θα μπορούσαν να κλονίσουν τα οικονομικά της Ελλάδας, ενώ ο κρίσιμος δείκτης αισιοδοξίας για την εξέλιξη των οικονομικών των πολιτών σε όλες τις έρευνες της κοινής γνώμης δείχνει την απαισιοδοξία τους. Για ποιο λόγο λοιπόν γνωρίζοντας κάποιος ικανοποιητικά αμειβόμενος Έλληνας στο εξωτερικό αυτή την κατάσταση να θέλει να επιστρέψει στην πατρίδα του; Πέρα από το νόστο και την αγάπη για τις ομορφιές τη Ελλάδας και τα αγαπημένα πρόσωπα οι υπόλοιποι λόγοι δυστυχώς ακόμα εκλείπουν.
Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία του Ινστιτούτου ΕΝΑ Το πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι το σύνολο του πληθυσμού που έχει εγκαταλείψει τη χώρα από το 2010. Στην 9ετή περίοδο των μνημονίων 2010-18 εγκατέλειψαν τη χώρα συνολικά 796.191 άνθρωποι που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Από αυτούς, οι 162.591 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 472.657 ηλικίας 25-44 ετών και οι 160.943 ηλικίας 45-64 ετών. Είναι σαφές ότι το σχεδόν το 60% των ανθρώπων που μετανάστευσαν στην περίοδο των μνημονίων βρίσκεται στην ενδιάμεση και πιο παραγωγική ηλικιακή κατηγορία των 25-44 ετών.
Πόσο άλλαξε αυτό στα χρόνια μετά το μνημόνιο; Στην 4ετία 2019-22, εγκατέλειψαν τη χώρα συνολικά 283.801 άνθρωποι που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Οι 71.467 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 161.023 ηλικίας 25-44 ετών και οι 51.311 ηλικίας 45-64 ετών. Και πάλι το μεγαλύτερο ποσοστό (περίπου 58%) ανήκει στην ενδιάμεση ηλικιακή κατηγορία των 25-44 ετών.
Για να έχουμε, τέλος, μια συνολική αίσθηση του φαινομένου, από το 2010 μέχρι το 2022, έχουν εγκαταλείψει τη χώρα 1.079.992 άνθρωποι από τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό εκ των οποίων οι 234.058 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 633.680 ηλικίας 25-44 ετών και οι 212.254 ηλικίας 45-64 ετών.
Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία, ο αριθμός των ανθρώπων που εγκατέλειψαν τη χώρα στην περίοδο των μνημονίων ήταν πολύ υψηλότερος από τον αριθμό των ανθρώπων που την εγκατέλειψαν μετά. Όμως τα συνολικά μεγέθη δεν είναι κατάλληλα για τη σύγκριση των δύο περιόδων αφού περιλαμβάνουν διαφορετικό αριθμό ετών.
