Το λιώσιμο των τεράστιων πολικών πάγων έχει γίνει συνώνυμο της κλιματικής αλλαγής. Η πιθανή καταστροφική άνοδος της στάθμης της θάλασσας, όσο οι θερμοκρασίες αυξάνονται, ανησυχεί την επιστημονική κοινότητα.
Έτσι, οι ιδέες για τεχνητή ψύξη της Αρκτικής και της Ανταρκτικής, γνωστές ως «πολική γεωμηχανική», συγκεντρώνουν όλο και περισσότερο ενδιαφέρον.
Ακαδημαϊκοί έχουν ξεκινήσει ερευνητικά προγράμματα, νεοφυείς επιχειρήσεις πληθαίνουν, και επενδυτές δείχνουν αυξημένο ενδιαφέρον.
Οι υποστηρικτές της γεωμηχανικής υποστηρίζουν ότι η επείγουσα φύση της κλιματικής κρίσης απαιτεί διερεύνηση τέτοιων λύσεων. Όμως οι συγγραφείς της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Science, προειδοποιούν ότι αυτές οι ιδέες είναι επικίνδυνη απόσπαση προσοχής.
«Αυτές οι ιδέες συχνά έχουν καλές προθέσεις, αλλά είναι εσφαλμένες», δήλωσε ο Martin Siegert, παγετωνολόγος στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ και ερευνητής που μετείχε στη μελέτη.
Οι πέντε κύριες προτάσεις που αξιολογήθηκαν:
Άντληση θαλασσινού νερού επάνω σε πάγο ώστε να παχύνει τεχνητά.
Διασπορά γυάλινων σφαιριδίων για να αυξηθεί η ανακλαστικότητα του θαλάσσιου πάγου.
Τοποθέτηση γιγάντιων υποθαλάσσιων κουρτινών για να μπλοκάρουν το ζεστό νερό που λιώνει τις παγοκρηπίδες.
Ψεκασμός σωματιδίων που αντανακλούν τον ήλιο στη στρατόσφαιρα (ηλιακή γεωμηχανική).
Προσθήκη θρεπτικών ουσιών (όπως σιδήρου) στους ωκεανούς για να ενισχυθεί η ανάπτυξη φυτοπλαγκτόν που απορροφά διοξείδιο του άνθρακα.
Οι επιστήμονες αξιολόγησαν κάθε πρόταση ως προς την αποτελεσματικότητα, την εφικτότητα, τους κινδύνους, το κόστος, τα ζητήματα διακυβέρνησης και τη δυνατότητα εφαρμογής σε μεγάλη κλίμακα.
Καμία από τις πέντε προτάσεις δεν αντέχει στην αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση και όλες θεωρούνται περιβαλλοντικά επικίνδυνες, σύμφωνα με το πόρισμα.
Πολική γεωμηχανική: Υψηλές φιλοδοξίες, χαμηλή ρεαλιστικότητα
«Οι πολικές περιοχές είναι από τα πιο ακραία και σκληρά περιβάλλοντα του πλανήτη. Πολλές από αυτές τις προτάσεις ξεπερνούν κατά πολύ οτιδήποτε έχει προσπαθήσει η ανθρωπότητα στο παρελθόν, και αγνοούν αυτές τις προκλήσεις», λέει ο Siegert.
Καμία από τις μεθόδους δεν έχει δοκιμαστεί στην πράξη σε μεγάλη κλίμακα, ενώ για ορισμένες, όπως οι θαλάσσιες κουρτίνες, δεν υπάρχουν καν πειραματικά δεδομένα, αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση.
Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι:
Οι θαλάσσιες κουρτίνες θα μπορούσαν να διαταράξουν τα οικοσυστήματα φώκιας και φαλαινών.
Η διάτρηση για άντληση νερού κάτω από παγετώνες θα μπορούσε να μολύνει παρθένα περιβάλλοντα.
Ο ψεκασμός σωματιδίων στη στρατόσφαιρα ενδέχεται να μεταβάλει τα παγκόσμια κλιματικά πρότυπα.
Η πρόταση για διασπορά μικροσκοπικών γυάλινων σφαιριδίων στην επιφάνεια του ωκεανού ώστε να ανακλάται η ηλιακή ακτινοβολία θεωρείται ιδιαίτερα ανησυχητική.
Το Arctic Ice Project, που έκανε σχετική έρευνα, την ανέστειλε νωρίτερα φέτος, μετά από τεστ οικοτοξικότητας που έδειξαν «πιθανούς κινδύνους για την τροφική αλυσίδα της Αρκτικής».
Τεράστιο και το οικονομικό κόστος
Πέραν όλων, το κόστος αυτών των παρεμβάσεων είναι τεράστιο. Όλες οι προτάσεις εκτιμάται ότι θα απαιτήσουν τουλάχιστον 10 δισεκατομμύρια δολάρια για την εγκατάσταση και συντήρηση. Οι θαλάσσιες κουρτίνες θεωρούνται από τις πιο δαπανηρές, με προβλεπόμενο κόστος 80 δισεκατομμύρια δολάρια σε διάστημα 10 ετών για μόλις 80 χιλιόμετρα κουρτίνας.
«Ακόμα κι αν ξεπεραστούν όλα τα εμπόδια, καμία πρόταση δεν μπορεί να εφαρμοστεί έγκαιρα και σε τέτοια κλίμακα ώστε να καλύψει την κρισιμότητα της κατάστασης», λέει ο Siegert και συμπλήρωσε: «Απλώς αποσπούν την προσοχή μας από αυτό που ξέρουμε ότι πρέπει να κάνουμε: να μειώσουμε τις εκπομπές μας. Καταλαβαίνω την ελκυστικότητα αυτών των λύσεων, αλλά οι πολικές περιοχές είναι ευαίσθητα, παρθένα οικοσυστήματα, και αν τις καταστρέψουμε, θα είναι κατεστραμμένες για πάντα».
Διαφωνίες και αντιδράσεις
Κάποιοι επιστήμονες προειδοποιούν ότι, παρόλο που είναι αναγκαία η μείωση της ρύπανσης, δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί η έρευνα γύρω από την πολική γεωμηχανική.
Ο Shaun Fitzgerald, διευθυντής του Centre for Climate Repair στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, δήλωσε:
«Δυστυχώς, αντιμετωπίζουμε σοβαρές περιβαλλοντικές ζημιές χωρίς γεωμηχανική. Δεν πρέπει να αποκλείσουμε τη συζήτηση, πρέπει να ζυγίσουμε τους σχετικούς κινδύνους».
Ο Pete Irvine, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, χαρακτήρισε τη μελέτη μονόπλευρη, γιατί εστιάζει μόνο στις παρενέργειες και τους κινδύνους, χωρίς να εξετάζει τα πιθανά οφέλη. Είπε ότι η ηλιακή γεωμηχανική, για παράδειγμα, δεν είναι υποκατάστατο της μείωσης εκπομπών, αλλά θα μπορούσε να προσφέρει σημαντική συμβολή στην υγεία του πλανήτη.
Ο Hugh Hunt, αναπληρωτής διευθυντής του ίδιου Κέντρου στο Cambridge, υποστήριξε πως η έρευνα για την πολική γεωμηχανική είναι πλέον απαραίτητη και επείγουσα, ιδίως στην Αρκτική.
Η Bethan Davies, καθηγήτρια παγετωνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ, είπε:
«Η μελέτη αποδεικνύει ξεκάθαρα και διορατικά ότι αυτές οι παρεμβάσεις είναι επικίνδυνη απόσπαση προσοχής από τη μείωση εκπομπών και δεν αποτελούν ρεαλιστική ή αποδοτική λύση».
Η Tina van de Flierdt, επικεφαλής του Τμήματος Γεωεπιστημών στο Imperial College London, πρόσθεσε:
«Ως ερευνήτρια που έχει εργαστεί επί τόπου στην Ανταρκτική, θέλω να τονίσω ότι όλες αυτές οι προτάσεις είναι είτε επιστημονικά εσφαλμένες, είτε αδοκίμαστες, είτε επικίνδυνες, είτε λογιστικά ανεφάρμοστες».
