Ιωάννης Χρ. Ιακωβίδης- Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου
Πανεπιστημίου, φιλόλογος, ιστορικός , πολιτικός επιστήμων και συγγραφέας
Εισαγωγή
Πόντος -Καππαδοκία και Κύπρος , οι Ακρίτες της Ρωμανίας! Δεν θα λησμονήσουμε
ποτέ τις κοιτίδες της Ρωμιοσύνης στην αγιοτόκο Καππαδοκία (τουρκικά: Kapadokya,
από την περσική λέξη Κατπατούκα, αγνώστου ετυμολογίας , που ίσως σημαίνει «η
χώρα των όμορφων αλόγων»). Βαθιά μέσα στην καρδιά μας είναι χαραγμένες η
Καισάρεια , η Νίγδη και η Νεάπολη , η Καρβάλη, το Προκόπι και η Ναζιανζός , η
Σινασός, το Αδρονίκι και η Μαλακοπή, η Μουταλάσκη, η Ανακού … Η περιοχή έχει
πλήθος αγίων .Ενδεικτικά καταγράφονται οι εξής: οι Δώδεκα Μάρτυρες του διωγμού
επί Διοκλητιανού (290 μ.Χ. στην Καισάρεια) , Αδριανός (από την Καισάρεια ),
Ακάκιος (ο επονομαζόμενος Καππαδόκης) και Αγαπητός (Επίσκοπος Σινασού) ,οι
Μέγας Βασίλειος ( Καισαρείας), Γρηγόριος Ναζιανζηνός ο Θεολόγος, Γρηγόριος ,
Επίσκοπος Νύσσης και αδελφός του Μεγάλου βασιλείου , Φιρμιλιανός (Καισαρείας), η
Ιουλίττα, ο Άγιος μεγαλομάρτυς Γεώργιος, ο οποίος -κατά τον θρύλο- είχε σκοτώσει
τον δράκο στο όρος Αργαίος, νοτίως του Ζιζίνδερε, ο Μάμας (από την Καισάρεια ή τη
Γάγγρα) κλπ. Ένα κυπριακό χωριό, ο Άγιος Μάμας, της επαρχίας Λεμεσού, φέρει το
όνομά του και σε αυτόν είναι αφιερωμένοι σήμερα στην Κύπρο -πέραν των 45- ναοί σε
διάφορα μέρη της. Είναι ακόμη ο προστάτης της κατεχόμενης κωμόπολης
Μόρφου.(«Μάμας άγιος», στο https://www.polignosi.com)
Ο γράφων είναι Κύπριος και ο ελληνισμός της Μεγαλονήσου πόνεσε και θρήνησε το
1922 για την απώλεια της Μικράς Ασίας του αρχαιοελληνικού κλέους και των
εκκλησιαστικών Συνόδων , μη γνωρίζοντας, βεβαίως, ότι μετά από 52 έτη θα βίωνε την
ίδια κτηνωδία εκ μέρους του «Αττίλα»…
Όταν συγγράφει για τη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη, την Κωνσταντινούπολη
, την Ίμβρο και Τένεδο, αισθάνεται τόση συγκίνηση , όση και για την ιδιαίτερή του
πατρίδα, Κύπρο, διότι και αυτή αποτελεί μέρος του ελληνισμού της Ανατολής.
Διαχρονικά η απέναντι ενδοχώρα παρείχε ασφάλεια στην Κύπρο, της οποίας οι βόρειες ακτές επικοινωνούσαν πολιτιστικά και εμπορικά με αυτή. Όταν οι Οθωμανοί την
κατέλαβαν το 1571 και αραίωσε ο πληθυσμός της, δόθηκε εντολή να αποσταλούν στο
νησί υπήκοοι της αυτοκρατορίας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν Έλληνες Μικρασιάτες .
Επί Tουρκοκρατίας και μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 , η Βασιλική
και Σταυροπηγιακή Ιερά Mονή Kύκκου προέβη στη δημιουργία ενός πολύ καλά
οργανωμένου δικτύου Mετοχίων , στην Κύπρο και εκτός αυτής, φέρ΄ ειπείν, στις πόλεις
Aττάλεια ,Προύσα και Σμύρνη κλπ και την κατέστησε πασίγνωστη χάριν της
εικόνας της Παναγίας της Kυκκώτισσας , έργου, που, σύμφωνα με την παράδοση,
αποδίδεται στον Eυαγγελιστή Λουκά . Ως εκ τούτου, μεγάλος αριθμός κατοίκων των
περιοχών αυτών προσπαθούσε να συνδυάσει τα προσκυνήματα των Aγίων Tόπων
με αυτά της Kύπρου και κυρίως με επίσκεψη στη Mονή Kύκκου.( Ι. Ιακωβίδης «Σχέσεις
Μικρασιατών και Κυπρίων…») Μετά την Καταστροφή, οι Κύπριοι στράφηκαν περισσότερο
στην Αίγυπτο και ιδιαίτερα στην Αλεξάνδρεια .
Αφορμή για την ανωτέρω εισαγωγή αποτέλεσαν δύο ταξίδια -προσκυνήματα, το
πρώτο από τις 13 μέχρι τις 20 Μαϊου 2025, υπό την αιγίδα του Γέροντος π. Νεκταρίου
Μουλατσιώτη , ιδρυτή το 1991 και Ηγουμένου της ανδρώας Kοινοβιακής Μονής των
Αγίων Αυγουστίνου Ιππώνος και Σεραφείμ του Σαρώφ , της Ιεράς Μητροπόλεως
Φωκίδος. Μετά τη μονοήμερη διαμονή μας στη Χίο, όπου φθάσαμε αεροπορικώς,
άρχισε το κύριο μέρος αυτού του προσκυνήματος στη Σμύρνη, την Έφεσο και φυσικά
την Καππαδοκία, όπου μείναμε τρεις ημέρες . Εν συνεχεία περάσαμε έχοντας πλάι μας
την Άγκυρα και κατευθυνθήκαμε στα βορειοδυτικά, την περιοχή της Βιθυνίας, την
οποία ο γράφων είχε επισκεφθεί το 2014: Νικομήδεια, Προύσα … , ώσπου φθάσαμε στην
Βασιλεύουσα. Εκεί μείναμε δύο νύκτες. Στη συνέχεια οδικώς διασχίσαμε την
Ανατολική Θράκη που είχε σημαντικό αριθμητικά ελληνικό πληθυσμό μέχρι την
Καταστροφή του 1922( και με πολλά ερωτηματικά για την απώλειά της) . Κάναμε μία
σύντομη στάση στη Σηλυβρία , στην οποία μέχρι το 1976 υπήρχε η πατρική οικία του
Αγίου Νεκταρίου, πλησίον του επισκοπείου της πόλεως. Εν συνεχεία, κατευθυνθήκαμε
στους Κήπους του Έβρου και στην Αλεξανδρούπολη. Από εκεί επιστρέψαμε
αεροπορικώς στην Αθήνα .
Επισκέψεις στη Σμύρνη, Έφεσο και Παμούκαλε
Πιο αναλυτικά, κατά τη δεύτερη ημέρα (14 Μαϊου 2025) , αφού προγευματίσαμε
στο ξενοδοχείο Chandris της Χίου , αναχωρήσαμε με καραβάκι για τον Τσεσμέ και
κατευθυνθήκαμε στη Σμύρνη που μόνο θλίψη προκαλεί… Είδαμε το ελληνικό προξενείο
και την άλλοτε Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης (Γυμνάσιο) , που το 1922 ήταν έτοιμο το
νέο της οίκημα , αλλά εγκαταλείφθηκε εξαιτίας της επελθούσας Καταστροφής και
σήμερα στεγάζει το Λύκειο Κεμάλ Ατατούρκ. Στη Σμύρνη και σε άλλες πόλεις υπάρχει
το άγαλμα του έφιππου Κεμάλ , που δείχνει με το δεξί του χέρι προς δυσμάς( Αιγαίο) .
Επισκεφθήκαμε επίσης τον μοναδικό ναό που σώζεται στην παλαιά συνοικία του Αγίου
Βουκόλου ο οποίος είναι σήμερα πολιτιστικό κέντρο. Κάποιες οικίες του φραγκομαχαλά
που διασώθηκαν, με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της περιοχής , μετά την
αναπαλαίωσή τους χρησιμοποιούνται, φέρ΄ ειπείν, ως καφετέριες ή φροντιστήρια ξένων
γλωσσών.
Επόμενος σταθμός ήταν η Έφεσος , αυτή η υπέροχη ελληνορωμαϊκή πόλη που
κάποτε βρισκόταν πλησίον της θάλασσας και με την περίφημη Βιβλιοθήκη του Κέλσου,
που κτίσθηκε μεταξύ των ετών 114-125 μ.Χ. Εκεί που ήταν κτισμένος ο ναός της Θεάς
Αρτέμιδος, ένα εκ των επτά θαυμάτων του αρχαίου κόσμου , υπάρχει στην εποχή μας
μόνο ένας κίονας και στον λόφο με το βυζαντινό φρούριο ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός (
527 έως τον θάνατό του το 565 μ.Χ.) είχε ανεγείρει μία επιβλητική εκκλησία επί του
τάφου του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.
Την τρίτη ημέρα(15 Μαϊου 2025), περιηγηθήκαμε τον αρχαιολογικό χώρο του
Παμούκαλε («Κάστρο Βαμβακιού» λόγω της λευκής και βαμβακερής εμφανίσεως των
κοιτασμάτων ασβεστίου, μέσα σε φυσικές ορυκτές λεκάνες με νερό θερμοκρασίας 30-
100 βαθμών Κελσίου ) το οποίο ανήκει στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της
UNESCO και την αρχαία Ιεράπολη με το εξαίσιο θέατρο. Περάσαμε από το Φιλομήλιον
της Φρυγίας [Akşehir < ak (λευκός) + şehir (πόλη)]- «λευκή πόλη» ) , όπου υπάρχει
άγαλμα του Ναστρεντίν Χότζα . Σε όλη τη διαδρομή( Ιωνία-Φρυγία-Πισιδία) προς
Καππαδοκία τα πάντα ήταν καθαρά, με εργατικές κατοικίες-ολοκληρωμένες ή ημιτελείς-
φυτείες και δένδρα , με οδοδείκτες που παρέπεμπαν στην Ιστορία : π.χ. Εσκί-Σεχήρ(
Δορύλαιον) και Αφιόν Καραχισάρ… Ο Γέροντας π. Νεκτάριος μάς ανέφερε ότι οι
Καππαδόκες πρόσφυγες της Καισάρειας είχαν εγκατασταθεί στον συνοικισμό «
Καππαδοκικόν»(1926) του νομού Καρδίτσας.
Καππαδοκία
Την τέταρτη ημέρα( 16 Μαϊου 2025) επισκεφθήκαμε την πρώτη περιοχή της
Καππαδοκίας, το Ουτσχισάρ, με τους χιλιάδες κωνικούς βράχους να απλώνονται
μέσα στα φαράγγια και απέναντι ο χιονοσκεπής Αργαίος, ύψους 3.917 μέτρων.
Επόμενος σταθμός η Άβανος, μικρή πόλη, που την συναντήσαμε περνώντας πάνω από
τον ΄Αλυ ποταμό , τον μεγαλύτερο της Τουρκίας και αποκαλούμενο «κόκκινο ποταμό»
, ο οποίος κατά τον Στράβωνα έλαβε το όνομά του λόγω των παρόχθιων αλυκών.
Διήλθαμε την αρχαία Ζέλβη (Zelve) , με οικίες λαξευμένες στους λόφους και το
Τσαβούσιν όπου βρίσκονται η βασιλική του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου , μοναδική
σε όλη την Καππαδοκία, διότι μόνο σε αυτή απεικονίζονται αυτοκράτορες και η
εκκλησία του Νικηφόρου Φωκά. Εν συνεχεία, θαυμάσαμε το κέντρο του Εθνικού
Δρυμού του Γκιόρεμε (Κόραμα) όπου υπάρχουν οι λαξευμένες μέσα στις πέτρες
εκκλησίες. Πρόκειται για το γνωστό «Ανοιχτό Μουσείο της Καππαδοκίας».
Επισκεφθήκαμε παλαιά ελληνικά λαξευμένα μοναστήρια , φερ΄ ειπείν , αυτά της
Μηλιάς, των Σανδάλων, της Σκοτεινής εκκλησίας και των Σπαθιών.
Την πέμπτη ημέρα( 17 Μαϊου 2025) όσοι ήθελαν πέταξαν με αερόστατα πάνω από
την Καππαδοκία, πληρώνοντας 250 ευρώ. Μετά περιηγηθήκαμε το Προκόπι και
επισκεφθήκαμε τον στάβλο όπου είχε μείνει ως αιχμάλωτος ο Όσιος Ιωάννης ο Ρώσος
και μαρτύρησε. Είδαμε τις υπόγειες πόλεις (κατακόμβες) του Καϊμακλή που έχουν
σκαλισθεί σε 8 επίπεδα υπό τη γη και σε βάθος 85 μέτρων και της Μαλακοπής, στην
οποία βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων του 19ου αι. Πανέμορφη και η
Καρβάλη (Γκιουζέλγιουρτ – «όμορφη πατρίδα») από την οποία καταγόταν ο παππούς ,η γιαγιά από τον πατέρα και ο παππούς από τη μητέρα ενώ η άλλη γιαγιά από το Τάλας
της Καισάρειας του ομότιμου Καθηγητή του Μετσόβιου Πολυτεχνείου και Προέδρου
της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών( ΟΙ.ΟΜ.ΚΩ.) , κ. Νικόλαου
Ουζούνογλου , με τον οποίο ο γράφων συνεργάζεται επί σειρά ετών. Η παλιά πόλη είναι
διατηρητέα και έχει εκκλησίες , μοναστήρια και φαράγγια. Επισκεφθήκαμε τον ναό
του Αγ. Γρηγορίου του Ναζιανζηνού, ο οποίος ανεγέρθηκε το 385 μ.Χ. επί
αυτοκράτορα Θεοδοσίου , επισκευάσθηκε το 1896 και σήμερα λειτουργεί ως τέμενος.
Η κοιλάδα Ιχλάρα, την οποία διασχίζει ο ποταμός Μελιντιζσού («το μαργαριτάρι της
Καππαδοκίας») αποτελεί μια από τις πιο συναρπαστικές περιοχές της Καππαδοκίας .
Προς Κωνσταντινούπολη και άφιξη στη Βασιλεύουσα
Την έκτη ημέρα (18 Μαϊου 2025) κατευθυνθήκαμε στην Κωνσταντινούπολη, όπου
καθοδόν αντικρύσαμε την Άγκυρα και εν συνεχεία κινούμενοι προς τα βορειοδυτικά
αλησμόνητες πατρίδες της πολυαγαπημένης Βιθυνίας πχ. τη Νικομήδεια και την
Προύσα. Την έβδομη ημέρα( 19 Μαϊου 2025) επισκεφθήκαμε στη Βασιλεύουσα το
«βυθισμένο ανάκτορο»-υδραγωγείο, σημαντικό μουσειακό χώρο. Όσοι ήθελαν και ήταν
η πρώτη τους φορά μετέβησαν στη « Μεγάλη Εκκλησία» , την Αγία Σοφία. Ο γράφων
την επισκέφθηκε , όταν λειτουργούσε ως μουσείο το 2004 και 2014…
Αισθάνθηκε θλίψη , όταν διαπίστωσε ότι ο ναός της Αγίας Τριάδος Σταυροδρομίου,
στην πλατεία « Ταξίμ», κυριολεκτικά «εξαφανίσθηκε » από ένα πελώριο νεόδμητο
τέμενος. Επίσης είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε τη σκεπαστή αγορά με τα πέραν
των 4.000 καταστήματα και συμμετείχαμε σε προαιρετική κρουαζιέρα στον
φωταγωγημένο Βόσπορο.
Την τελευταία ημέρα (20 Μαϊου 2025), είχαμε μεταβεί στο Πατριαρχείο και στην
πατριαρχική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου όπου υπάρχουν ιερά λείψανα Αγίων , την
Παναγία των Βλαχερνών και στην Μονή της Παναγίας της Μπαλουκλιώτισσας ή
Ζωοδόχου Πηγής με τους τάφους των Πατριαρχών και το παραδοσιακό Αγίασμα.
Εντυπώσεις
Το προσκύνημα υπήρξε εξαιρετικό. Τα συγχαρητήριά μου στο πρακτορείο ταξιδίων «
Μυστακίδης tours »και προσωπικά στην κυρία Αναστασία Μυστακίδου, με καταγωγή
των προγόνων της από την Καρβάλη της Καππαδοκίας, όπου σώζεται μέχρι σήμερα το
αρχοντικό τους , την κόρη της, κυρία Σοφία Μυστακίδου η οποία ήταν μαζί μας, για
την άρτια οργάνωση της εκδρομής και τον ξεναγό μας ,κ. Αρμάν Μασάογλου, κατά το
ήμισυ Κωνσταντινουπολίτη και στο άλλο μισό Αρμένιο, για την εξαιρετική ξενάγησή
του, και τους δύο οδηγούς, διότι καλύφθηκε οδικώς απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων
.Ευχαριστούμε και τον Θεό που είχαμε την ευλογία του Γέροντος π. Νεκταρίου
Μουλατσιώτη για τα όσα ενδιαφέροντα μάς έλεγε ευθαρσώς και για τις προσευχές καθώς
και τους μοναχούς που τον συνόδευαν , όπως επίσης και την Γερόντισσα Μόνικα, του
γειτονικού γυναικείου Μοναστηριού του Αγίου Νεκταρίου Τρίκορφου Φωκίδος και τις
μοναχές .Όλοι οι προσκυνητές βιώσαμε ανεπανάληπτες υπερκόσμιες στιγμές. Η Καππαδοκία αποπνέει έντονη πνευματικότητα και μυστήριο. Εκεί ζει η Ρωμανία με τα
δημιουργήματά της και ας μην κατοικούν από το 1924 Ρωμιοί.
Η Ρωμιοσύνη έχει αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά της . Δεν είναι τυχαίο που ο
πρώτος ύμνος προς αυτή εγράφη από τον μεγαλύτερο εθνικό ποιητή της Κύπρου ,
Βασίλη Μιχαηλίδη(1849-1917) , στο έργο του « 9 η Ιουλίου 1821», όταν θανατώθηκαν
από τους Τούρκους οι Κύπριοι Αρχιερείς , με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό,
πρόκριτοι και άλλοι κληρικοί και λαϊκοί…
Προς Ιωάννινα και Κόνιτσα
Το δεύτερο προσκύνημα ( 21 -23 Ιουνίου 2025) συμπλήρωσε το πρώτο με την
μετάβασή μας μας στα Ιωάννινα και στην Κόνιτσα και το διοργάνωσε η δραστήρια
φιλόλογος και πρόεδρος της «Αδελφότητας Βιθυνών» Νίκαιας , κυρία Επίχαρις
Μιχαηλίδου, καταγόμενη από το Χουδί της Βιθυνίας που υπήρξε καθηγήτρια αρχικά στο
εξατάξιο Γυμνάσιο της Κόνιτσας(1969-1976) και εν συνεχεία στο Λύκειό της (1976-
2006) , με την οποία ο γράφων συνεργάζεται επί πολλά έτη στο πλαίσιο του τριμηνιαίου
περιοδικού « Βιθυνιακά Χρονικά» . Επισκεφθήκαμε τη λίμνη των Ιωαννίνων με το
καραβάκι, το σπίτι -μουσείο του Αλή Πασά και αφού επιστρέψαμε στην πόλη την οικία
του νεομάρτυρα Αγίου Γεωργίου του Φουστανελά( 1808-1838).
Εν συνεχεία ,αναχωρήσαμε για την Κόνιτσα και διαμείναμε στο ωραίο παραδοσιακό
ξενοδοχείο «Πανόραμα» των Παναγιώτη Μουρεχίδη και Ελένης Μουρεχίδου, των
οποίων η κόρη , Μαρίνα, είναι αγιογράφος. Την Κυριακή εκκλησιαστήκαμε στην
ιστορική Ιερά Μονή Παναγίας Μολυβδοσκέπαστης πλησίον των ελληνοαλβανικών
συνόρων , 20 χλμ. από την Κόνιτσα όπου υπάρχει η σεπτή εικόνα της Παναγίας και το
μνήμα του μακαριστού Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης
Σεβαστιανού( 1922-1994, κατά κόσμον Σωτηρίου Οικονομίδη) ο οποίος συνδέθηκε με
τους αγώνες των Βορειοηπειρωτών. Εντύπωση προκάλεσε στον γράφοντα μια μεγάλη
εικόνα της Κύπρου , ως «Νήσου των Αγίων», η οποία υπάρχει απέναντι από την είσοδο
του Αρχονταρικιού της Μονής.
Στο πατρικό σπίτι του Αγίου Παϊσίου και στην Ιερά Μονή Παναγίας Στομίου
Πραγματοποιήσαμε επίσκεψη και στο πατρικό σπίτι του Αγίου Παϊσίου(1924-1994)
στην Κόνιτσα, στο οποίο διαμένει η οικογένεια του Ραφαήλ, του υπερήλικα αδελφού
του, « μαζί με τις αναμνήσεις, τα προσωπικά αντικείμενα και τα βιβλία του μοναχού».
Μας ξενάγησε ο γιος του , κ. Αντώνης Εζνεπίδης. Η κωμόπολη αποτέλεσε τη νέα
«πατρίδα» για 80 οικογένειες από το Μιστί και 50 από τα Φάρασα, οι οποίες
αφίχθηκαν εκεί, λίγους μήνες αργότερα. Ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης καταγόταν
από τα Φάρασα και ο Άγιος Παΐσιος ήταν το ένατο παιδί του Πρόδρομου Εζνεπίδη,
προέδρου των Φαράσων και της Ευλογίας-Ευλαμπίας Εζνεπίδη. («Ο απόηχος της
Καππαδοκίας στην Κόνιτσα»…) Στις 13 Ιανουαρίου 2015, πραγματοποιήθηκε η κατάταξή
του ως Αγίου της Ορθόδοξης Εκκλησίας εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Κωνσταντινουπόλεως και η μνήμη του εορτάζεται στις 12 Ιουλίου, ημερομηνία της
κοιμήσεώς του. (« Άγιος Παϊσιος», στο https://www. agiosbios) Επίσης επισκεφθήκαμε τον ι. ναό του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού που ανεγέρθηκε το 1975 και διαθέτει δύο
παρεκκλήσια, εκ των οποίων το ένα είναι προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου του
Τροπαιοφόρου και το άλλο του Νεομάρτυρα Ιωάννη του εκ Κονίτσης. Στην περιοχή
υπάρχει μεγάλη αγάπη για την Κύπρο και το διαπίστωσα από τα λεγόμενα του νεωκόρου
αυτής της εκκλησίας.
Το πρωί της Δευτέρας( 23 Ιουνίου 2025) όσοι θέλαμε είχαμε μεταβεί στο πλαίσιο
πεζοπορίας 5 χλμ.( σε μονοπάτι παραποτάμιο του Αώου και με το βουνό αριστερά να
έχει βραχώδεις σχηματισμούς που θυμίζουν Καππαδοκία!) στην Ι. Μονή Παναγίας
Στομίου, όπου μόνασε ο Άγιος Παϊσιος κατά το διάστημα 1958-1962. Με τη προσωπική
του εργασία και τη συμπαράσταση ευσεβών χριστιανών προέβη σε ανακαίνιση του
καμένου μοναστηριού. (Βίοι των Αγίων Αρσενίου του Καππαδόκου και Παϊσίου …, σελ. 23-24 Φουκαδάκης Γεώργιος Ν., Άγιος Παϊσιος…, σελ. 116-133) Οι υπόλοιποι επισκέφθηκαν τα
μαστοροχώρια της Κόνιτσας λ.χ. το Γανναδιό . Η κυρία Μιχαηλίδου μού απέστειλε
ηλεκτρονικά στις 26 Ιουνίου 2025 την εξής μαρτυρία: «Ο μικρός Αρσένιος-κατόπιν
μοναχός Παϊσιος- συγκέντρωνε τα παιδιά στην Αγία Βαρβάρα (μικρό εκκλησάκι της
Κόνιτσας που επισκεφθήκαμε ) , διάβαζαν βίους αγίων και τα παρακινούσε να κάνουν
μετάνοιες και να νηστεύουν».
Ο γράφων εκφράζει τα θερμές του ευχαριστίες στην «Αδελφότητα Βιθυνών» της
Νίκαιας και κυρίως στην πρόεδρο , κυρία Επίχαρι Μιχαηλίδου, διότι το προσκύνημα
χάρισε σε όλους μας αλησμόνητες πνευματικές στιγμές.
Ενδεικτική βιβλιογραφία και ιστογραφία
– « Άγιος Παϊσιος», στο https://www. agiosbios.
-Ανδρέου Μαρία, « Ένας θησαυρός ντοκουμέντων της ζωής του Αγίου Παϊσίου στην
Κόνιτσα», στην εφημερίδα « Ορθόδοξη Αλήθεια», 12 Ιανουαρίου 2025 ».
-Βίοι των Αγίων Αρσενίου του Καππαδόκου και Παϊσίου του Αγιορείτου, Κόνιτσα: έκδοση
Ιεράς Μονής Στομίου, 2022: για τον Άγιο Αρσένιο, σελ. 4-15 και για τον Άγιο Παϊσιο,
σελ.16-30.
-Ζουρνατζόγλου Νικόλαος. Μαρτυρίες προσκυνητών. Όσιος Παϊσιος ο Αγιορείτης,
Θεσσαλονίκη : Αγιοτόκος Καππαδοκία, τόμ. Β΄, 2013.
– Ιακωβίδης Χρ. Ιωάννης, «Από τα Φάρασα της Καππαδοκίας στο Άγιο Όρος. Ταξίδι
της ψυχής στα νάματα της αθάνατης Ρωμιοσύνης». ( Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό
«Επίκαιρα», τεύχος 369,03/03-16/03/2017)
-Του ιδίου, «Σχέσεις Μικρασιατών και Κυπρίων κατά το β΄ ήμισυ του 19 ου αιώνα και
εξής . Άφιξη και εγκατάστασή τους στη Μεγαλόνησο μετά την Καταστροφή του 1922.
Συμβολή τους στη διαμόρφωση της κυπριακής κοινωνίας», στα « Βιθυνιακά Χρονικά» ,
τεύχη 36 ο , Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2021 και 37 ο , Οκτώβριος -Δεκέμβριος 2021.
7
-Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου Κονίτσης ,
Κόνιτσα: έκδοσις Ιεράς Μονής Μολυβδοσκεπάστου και Γραφικές Τέχνες « Μέλισσα»,
Άσπρα Βάλτα, 2024.
– Καραθανάσης Ε. Αθανάσιος, Καππαδοκία ,εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη,
2008.
– Κοιμίσογλου Κ. Συμεών, Καππαδοκία, εκδόσεις ILP Productions ,
2005.
-«Μάμας άγιος», στο https://www.polignosi.com.
– Μελισσάρης Γ. Αθανάσιος, Παΐσιος. Ορθοδοξίας άνθος εύοσμον,
Αθήνα: εφημ. «Δημοκρατία», 2011.
-«Ο απόηχος της Καππαδοκίας στην Κόνιτσα», στο
https://eparxiakonitsas.wordpress.com, 10 Ιουνίου 2013.
-Σπύρου Απόστολος, « Ο Άγιος Παϊσιος ήταν “σαν να ακουμπούσες λίγο Παράδεισο”!»,
στην εφημερίδα « Ορθόδοξη Αλήθεια», 13 Ιουλίου 2025 .
-Σώκος Πάνος, « Οδοιπορικό στην αγιοτόκο Καππαδοκία», στην εφημερίδα « Ορθόδοξη
Αλήθεια», 25 Μαϊου 2025: πρόκειται για το «προσκυνηματικό ταξίδι της “Kυριακάτικης
Δημοκρατίας” (που) συνδυάζει το παρελθόν με το σήμερα, δημιουργώντας μια
περιπλάνηση στον χώρο και τον χρόνο , όπου η χριστιανική αγιοσύνη κυριαρχεί».
– Τα Φάρασα της Καππαδοκίας- Μνήμες Φαρασιωτών γερόντων. Επιμέλεια: Λάζαρος Μ.
Κελεκίδης, Ιερόν Ησυχαστήριον Μοναζουσών «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος»,
2005.
-Φουκαδάκης Ν. Γεώργιος, Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης. Η ζωή και το έργο του, Αθήνα:
Ψυχογιός, 12 η ανατύπωση: Φεβρουάριος 2024.
-«1922 – Τα αναπάντητα ερωτήματα της καταστροφής: Θα μπορούσε να είχε περιέλθει η
Αν. Θράκη στην ελληνική επικράτεια;», στο https://www.kathimerini.gr, 25 Ιουν 2022.
-Χρυσοστόμου Γεώργιος, «Οι άγιοι της Καππαδοκίας», στο https://www.pemptousia.gr ,
22 Απρ 2013.
