Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκαλύψει τις μακροπρόθεσμες προτάσεις της για τις δαπάνες την επόμενη εβδομάδα, θα ξεκινήσει η μεγαλύτερη μάχη για τον προϋπολογισμό της Κοινότητας στην πρόσφατη ιστορία.
Η επικεφαλής της ΕΕ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει ένα έργο-μαμούθ στα χέρια της: να παρουσιάσει έναν προϋπολογισμό για την περίοδο 2028-2034 που θα στηρίζει τους αγρότες, θα βοηθά τα κράτη μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες και όλα αυτά ενώ παράλληλα θα αποπληρώνει τα χρέη που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του covid.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει τις προτάσεις την Τετάρτη, θέτοντας τις βάσεις για εκρηκτικές συζητήσεις με τις πρωτεύουσες και τους ευρωβουλευτές κατά τα επόμενα δύο χρόνια. Ο προηγούμενος προϋπολογισμός της περιόδου 2021-2027 ήταν ύψους περίπου 1,2 τρισεκατομμυρίων ευρώ και αποτελούνταν από τις εθνικές συνεισφορές -περίπου το 1% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος των κρατών μελών- και χρήματα που εισπράττει η ΕΕ, όπως οι τελωνειακοί δασμοί.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι θέλει περισσότερα χρήματα. Η φον ντερ Λάιεν επιθυμεί ο προϋπολογισμός να καλύπτει τις προτεραιότητες της ΕΕ: ασφάλεια, ανταγωνιστικότητα και καλύτερη προετοιμασία του μπλοκ των 27 χωρών για την αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων. Ωστόσο, η ΕΕ θέλει να τα επιτύχει αυτά, περιορίζοντας παράλληλα τα διογκούμενα δημόσια χρέη και ελλείμματα και ενισχύοντας ταυτόχρονα τη βιομηχανία της, ώστε να προλάβει τους ανταγωνιστές στην Κίνα και τις ΗΠΑ.
Πόροι για την ασφάλεια
Η ασφάλεια θα βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων της φον ντερ Λάιεν καθώς θα βάζει τις τελευταίες πινελιές στον προϋπολογισμό, με τον πόλεμο να μαίνεται ακόμη στην Ουκρανία και τους φόβους των κρατών μελών για μια πιο επιθετική Ρωσία. Και καθίσταται ακόμη πιο σημαντική δεδομένου ότι το ΝΑΤΟ δεσμεύτηκε τον περασμένο μήνα να δαπανήσει σημαντικά περισσότερα για την άμυνα – περίπου το πέντε τοις εκατό του ΑΕΠ των χωρών της στρατιωτικής συμμαχίας, όπου συμμετέχουν 23 μέλη της ΕΕ. Υπό εξέταση είναι επίσης και ένα ταμείο 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη της Ουκρανίας.
Η φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε αυτή την εβδομάδα να στηρίξει την Ουκρανία “μέχρι το 2028 και μετά, όταν θα αρχίσει να ισχύει ο νέος ευρωπαϊκός προϋπολογισμός”. Σύμφωνα με τις συνθήκες της ΕΕ, το μπλοκ δεν μπορεί να δαπανήσει άμεσα για την άμυνα, αλλά μπορεί να διοχετεύσει χρήματα σε υποδομές διπλής χρήσης, όπως γέφυρες, που θα ήταν κρίσιμες κατά τη διάρκεια ενός πολέμου.
Στήριξη της γεωργίας
Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) της ΕΕ – οι τεράστιες γεωργικές επιδοτήσεις αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού – θα είναι το αντικείμενο δύσκολων διαπραγματεύσεων. Αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα τρίτο του τρέχοντος πολυετούς προϋπολογισμού της ΕΕ — περίπου 387 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 270 δισεκατομμύρια ευρώ καταβάλλονται απευθείας στους αγρότες.
Η ΕΕ σκέφτεται να απομακρυνθεί από τις επιδοτήσεις με βάση το μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων — και να θέσει ένα ανώτατο όριο στο ποσό που μπορεί να λάβει μια γεωργική εκμετάλλευση — γεγονός που θα μπορούσε να απελευθερώσει δισεκατομμύρια ευρώ. “Υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση ότι το μερίδιό της ΚΓΠ στον προϋπολογισμό της ΕΕ θα πρέπει να μειωθεί περαιτέρω”, δήλωσε ο Zsolt Darvas της δεξαμενής σκέψης Bruegel.
Η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο να περικόψει μέρος του γεωργικού προϋπολογισμού χωρίς να αγγίξει τις άμεσες ενισχύσεις, αλλά οι αγρότες έχουν καταστήσει σαφές ότι αυτό αποτελεί κόκκινη γραμμή. “Έχω ένα τρακτέρ και είμαι έτοιμος”, δήλωσε ο Μασιμιλιάνο Τζιανσάντι, πρόεδρος του σημαίνοντος αγροτικού λόμπι της Ευρώπης Copa, εγείροντας το φάσμα περισσότερων διαμαρτυριών των αγροτών μετά τις πολύμηνες διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν πέρυσι από δυσαρεστημένους Ευρωπαίους αγρότες.
Οι αγρότες σχεδιάζουν να διαμαρτυρηθούν την Τετάρτη μπροστά από την Επιτροπή στις Βρυξέλλες, καθώς προσπαθούν να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στην ΕΕ. Οι Βρυξέλλες εξετάζουν επίσης αν η ΚΓΠ θα διατηρήσει τον ειδικό προϋπολογισμό της ή θα ενσωματωθεί στα ευρύτερα ταμεία συνοχής, με τις κατανομές να επαφίενται πλέον στα κράτη μέλη.
Η Γαλλία, της οποίας οι αγρότες είναι οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι της ΚΓΠ, αντιτίθεται σε αυτό.
Αναζήτηση κονδυλίων
Το μεγάλο ερώτημα που πλανάται πάνω από όλα αυτά είναι πού θα βρεθούν τα χρήματα. Η Γαλλία, η Ιταλία και άλλες χώρες πιέζουν για περισσότερο κοινό δανεισμό, όμως η Γερμανία, ο μεγαλύτερος καθαρός συνεισφέρων στον προϋπολογισμό, απορρίπτει αυτήν την ιδέα, καθώς και τα κράτη υπέρ της λιτότητας της ΕΕ: Φινλανδία, Κάτω Χώρες και Σουηδία.
Μια ιδέα που προτάθηκε ήταν ένα μέσο που θα επέτρεπε στην ΕΕ να αναζητά επιχορηγήσεις ή δάνεια σε περίπτωση κρίσης όπως η πανδημία. Δεδομένου ότι ορισμένα κράτη θα αντιδρούσαν σθεναρά σε ένα τέτοιο μέτρο, ένας διπλωμάτης της ΕΕ δήλωσε ότι είδε την ιδέα να εμφανίζεται και να εξαφανίζεται από σχέδια κειμένων που μοιράστηκαν με τις πρωτεύουσες.
Άλλες επιλογές για τη συγκέντρωση χρημάτων περιλαμβάνουν μια πιθανή εισφορά επί των ψηφιακών υπηρεσιών, καθώς και τη συλλογή χρημάτων από φόρους επί των μικρών δεμάτων που εισέρχονται από χώρες εκτός της ΕΕ. Η τελευταία φορά που η ΕΕ ανέλαβε κοινό χρέος ήταν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δανειζόμενη περίπου 800 δισεκατομμύρια ευρώ για τη διάσωση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Μόνο που τώρα το μπλοκ πρέπει να αρχίσει να αποπληρώνει αυτά τα χρήματα – ενδεχομένως έως και 30 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως – από το 2028.
