Του Κώστα Παππά
Τις εορταστικές ημέρες, όταν η κοινωνία αναζητά λίγες στιγμές ανάπαυλας, μετακίνησης και οικογενειακής κανονικότητας, η κυβέρνηση φαίνεται να ενεργοποιεί για ακόμη μία φορά έναν γνώριμο μηχανισμό: τον κοινωνικό αυτοματισμό. Με αφορμή τις αγροτικές κινητοποιήσεις και την απόφαση της Τροχαίας περί «μη ασφαλούς διέλευσης», επιχειρείται συνειδητά η μεταφορά της ευθύνης για την ταλαιπωρία των εκδρομέων. Όχι στο κράτος και τις πολιτικές του επιλογές, αλλά στους ίδιους τους αγρότες που βρίσκονται στους δρόμους διεκδικώντας το αυτονόητο δικαίωμα στην επιβίωση.
Ο χρονισμός δεν είναι τυχαίος. Οι γιορτές αποτελούν περίοδο αυξημένης κινητικότητας και μειωμένης κοινωνικής ανοχής. Σε αυτό το περιβάλλον, η κυβέρνηση γνωρίζει ότι ο εκνευρισμός μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε οργή και η οργή να κατευθυνθεί εκεί όπου τη βολεύει. Η εικόνα του «αγρότη που κλείνει τον δρόμο» αξιοποιείται επικοινωνιακά, αποκομμένη από τα πραγματικά δεδομένα: ότι οι αγρότες σε πολλές περιπτώσεις έχουν ανοίξει τους δρόμους, έχουν διευκολύνει τη διέλευση και έχουν καταστήσει σαφές πως ο αγώνας τους δεν στρέφεται ενάντια στην κοινωνία, αλλά ενάντια σε μια πολιτική που τους οδηγεί στην οικονομική ασφυξία.
Η επίκληση της «μη ασφαλούς διέλευσης» από την Τροχαία λειτουργεί ως θεσμικό φύλλο συκής. Αντί να αναζητηθούν λύσεις συνεννόησης και αποσυμπίεσης, η απόφαση αξιοποιείται για να καλλιεργηθεί φόβος, σύγχυση και αγανάκτηση. Πρόκειται για μια κλασική τακτική μετατόπισης ευθυνών: το κράτος εμφανίζεται ως ουδέτερος ρυθμιστής, ενώ στην πραγματικότητα αποφεύγει να απαντήσει στα ουσιαστικά αιτήματα του αγροτικού κόσμου.
Τα αιτήματα αυτά δεν είναι ούτε ακραία ούτε παράλογα. Αφορούν το εκρηκτικό κόστος παραγωγής, την ακρίβεια στην ενέργεια, τις χαμηλές τιμές των προϊόντων, τη φορολογική και ασφαλιστική πίεση. Αντί για πολιτικές απαντήσεις, η κυβέρνηση επιλέγει τον διχασμό, παρουσιάζοντας τους αγρότες ως «προνομιούχους ταραξίες» και τους εκδρομείς ως θύματα, στήνοντας μια τεχνητή κοινωνική αντιπαράθεση.
Ο κοινωνικός αυτοματισμός, όμως, δεν είναι απλώς επικοινωνιακό τέχνασμα. Είναι βαθιά πολιτική επιλογή με σοβαρές συνέπειες. Διαβρώνει την κοινωνική συνοχή, αποδυναμώνει τη συλλογική διεκδίκηση και καλλιεργεί τον κανιβαλισμό μεταξύ κοινωνικών ομάδων που στην πραγματικότητα πλήττονται από τις ίδιες πολιτικές. Οι πολίτες δεν ταλαιπωρούνται από τους αγρότες, αλλά από την κυβερνητική άρνηση να συγκρουστεί με τα δομικά προβλήματα της οικονομίας και να στηρίξει την πρωτογενή παραγωγή.
Σε μια περίοδο που θα έπρεπε να κυριαρχεί η αλληλεγγύη και η ειλικρίνεια, η κυβέρνηση επιλέγει τον εύκολο δρόμο του διχασμού. Έναν δρόμο επικίνδυνο, που μπορεί να αποφέρει πρόσκαιρα επικοινωνιακά οφέλη, αλλά αφήνει βαθιά κοινωνικά ρήγματα και υπονομεύει την ίδια τη δημοκρατική συνείδηση.
