Η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα εποχή θαλάσσιας προστασίας με τη θεσμοθέτηση των δύο μεγαλύτερων εθνικών θαλάσσιων πάρκων της Μεσογείου: το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου, όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Τα πάρκα αυτά περικλείουν μοναδικά οικοσυστήματα και καλύπτουν συνολικά 27.500km², με στόχο την προστασία του 36,2% των χωρικών υδάτων της χώρας.
Τα πάρκα περιλαμβάνουν δεκάδες περιοχές του δικτύου Natura 2000 και IBA ενώ χαρακτηρίζονται από γεωγραφική, γεωλογική, και οικολογική μοναδικότητα.
Το θαλάσσιο πάρκο του Ιονίου
Με έκταση σχεδόν 18.000 km², το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου διασυνδέει δεκάδες προστατευόμενες περιοχές από τη Λευκάδα, την Ιθάκη και την Κεφαλονιά έως τα Κύθηρα και τη Σαπιέντζα. Συμπεριλαμβάνει τον πυρήνα της ελληνικής Τάφρου, μια περιοχή παγκόσμιας σημασίας για τη θαλάσσια πανίδα, καθώς φιλοξενεί:
το 57% της κατανομής του φυσητήρα,
το 53% του ζιφιού,
το 67% του ζωνοδέλφινου,
το 26% της μεσογειακής φώκιας,
81 παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta.
Από τις Στροφάδες, όπου φωλιάζει το 59% του εθνικού πληθυσμού του θαλασσοπουλιού Αρτέμης, μέχρι τις βαθιές κοραλλιογενείς βιοκοινωνίες του Ιονίου, το πάρκο συγκεντρώνει μοναδικούς βιοτόπους, μεταξύ αυτών λιβάδια ποσειδωνίας, υφάλους και θαλάσσιους σχηματισμούς σπάνιας οικολογικής αξίας.
Το πάρκο Νοτίου Αιγαίου στις Νότιες Κυκλάδες
Το δεύτερο πάρκο, έκτασης περίπου 9.500 km², καταλαμβάνει θαλάσσιες και χερσαίες περιοχές από τη Φολέγανδρο, την Ανάφη και τη Σαντορίνη, έως τις Μικρές Κυκλάδες, τη Σύρνα και την Κίναρο. Ενοποιεί 73 νησιωτικά συμπλέγματα, με 68 περιοχές ενταγμένες ήδη στο δίκτυο Natura 2000 και 5 περιοχές στο δίκτυο IBA.
Πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς βιότοπους θαλάσσιων και ενδημικών ειδών στην Ευρώπη:
Φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συγκέντρωση μεσογειακής φώκιας σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο (150 άτομα – 37,5% του πληθυσμού),
το 14,25% του παγκόσμιου πληθυσμού του Μαυροπετρίτη,
βιοτόπους για 5% του παγκόσμιου πληθυσμού του Μύχου και το 36% του Αιγαιόγλαρου,
λιβάδια ποσειδωνίας που συμβάλλουν στην απορρόφηση άνθρακα και την προστασία των ακτών από διάβρωση.
Η μοναδική γεωλογία της περιοχής –νησιά-απομεινάρια χαμένων γαιών ή προϊόντα ηφαιστειακής δράσης– έχει δημιουργήσει «φυσικά εργαστήρια εξέλιξης», με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, πολλά από τα οποία είναι στενοενδημικά και προστατευόμενα.
Τι προβλέπει η θεσμοθέτηση
Και στα δύο πάρκα απαγορεύεται πλήρως η χρήση μηχανότρατας ή βιντζότρατας. Ενθαρρύνονται, ωστόσο, δραστηριότητες που σέβονται το περιβάλλον, όπως η παράκτια αλιεία, η μελισσοκομία και η κτηνοτροφία, ενώ προβλέπεται ενιαία διαχείριση από τον ΟΦΥΠΕΚΑ με νέα στελέχωση, συστήματα παρακολούθησης (δορυφορικά δεδομένα, ραντάρ, drones), αυστηρούς ελέγχους και επιστημονική τεκμηρίωση κάθε δράσης.
Το σύστημα ζωνοποίησης, βασισμένο στη μέθοδο του Συστηματικού Σχεδιασμού Διατήρησης (Systematic Conservation Planning), διαχωρίζει τις χρήσεις και δραστηριότητες ώστε να μεγιστοποιηθεί η προστασία χωρίς να αποκλείεται η βιώσιμη ανθρώπινη παρουσία.
Χάρτες των δύο θαλάσσιων πάρκων
Στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ιονίου περιλαμβάνονται περιοχές όπως:
Στροφάδες
Κυπαρισσιακός Κόλπος
Ελαφόνησος
Κύθηρα και Αντικύθηρα
Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Ιθάκη
Θάλασσες από τον Κορινθιακό έως τα ανοιχτά της Πύλου
Στο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου εντάσσονται νησιά και θαλάσσιες περιοχές γύρω από:
Και στα δύο πάρκα απαγορεύεται πλήρως η χρήση μηχανότρατας ή βιντζότρατας. Ενθαρρύνονται, ωστόσο, δραστηριότητες που σέβονται το περιβάλλον, όπως η παράκτια αλιεία, η μελισσοκομία και η κτηνοτροφία, ενώ προβλέπεται ενιαία διαχείριση από τον ΟΦΥΠΕΚΑ με νέα στελέχωση, συστήματα παρακολούθησης (δορυφορικά δεδομένα, ραντάρ, drones), αυστηρούς ελέγχους και επιστημονική τεκμηρίωση κάθε δράσης.
