Του Άλκη Φιτσόπουλου
Είναι από τα περιστατικά όπου η ιστορία δεν πρόκαμε ν’ αποτυπώσει, γιατί χάθηκε στα βουνά της ποντιακής Μερζιφούντας, δεν κατέγραψε την γενοκτονία του ποντιακού ποδοσφαίρου, εκείνη τη «Ματωμένη Κυριακή», 13 Φεβρουαρίου 1921.
Αντίθετα, τρείς μήνες νωρίτερα, Νοέμβριος του 1920, αυτή, η ίδια ιστορία στάθηκε δίπλα στη «Ματωμένη Κυριακή» των Βορειοϊρλανδών, που τσακίστηκαν από τις αγγλικές αύρες την ώρα ενός αγώνα ράγκμπι.
Το ποντιακό ποδόσφαιρο θα έπρεπε να γιορτάζει τον δικό του «Άγιο Φεβρουάριο» για τον κακό που το βρήκε, εκείνη την «ματωμένη Κυριακή» του ’21. Τότε, τα θεριά καρακόλια του Κεμάλ μπούκαραν στο γήπεδο όπου έπαιζε η ποδοσφαιρική ομάδα «Πόντος», συνέλαβαν ποδοσφαιριστές και διοίκηση, τους φυλάκισαν και τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, τους κρέμασαν.
Αυτό το τραγικό περιστατικό πέρασε από την μνήμη στην καρδιά του ποντιακού Ελληνισμού από στόμα σε στόμα. Κανένας ιστορικός δεν κατέγραψε αυτή την σφαγή. Ενδεχομένως, γιατί επρόκειτο για ποδόσφαιρο, αλλά και οι νεκροί δεν ήταν πολλοί.
Διότι η γενοκτονία είχε ξεκινήσει από το 1916, όταν οι Τούρκοι στρατηγοί Εμβέρ και Ταλάατ είχε εκπονήσει το σχέδιο εξόντωσης του ποντιακού Ελληνισμού.
Στις 19 Μαϊου 1919 ο Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα για την δεύτερη πράξη εκκαθάρισης και τον Ιανουάριο του 1920 ο αρχιεπίσκοπος Τραπεζούντας Χρύσανθος Φιλιππίδης με τον πρόεδρο των Αρμενίων Αλέξανδρο Χατισιάν υπέγραψαν την ίδρυση Ποντοαρμενικού κράτους. Στην μεγάλη μάχη του Ερζερούμ, Δεκέμβριο του 1920, ο αρμενικός στρατός έχασε, συνθηκολόγησε κι οι Πόντιοι έμειναν μόνοι τους.
Στη Μερζιφούντα, από το 1903 ακόμα, Έλληνες σπουδαστές και απόφοιτοι του αμερικανικού κολλεγίου «Ανατόλια» (Anatolia College in Merzifon), αυτό που υπάρχει σήμερα στη Θεσσαλονίκη, ίδρυσαν τον Σύλλογο «Πόντος». Οι δραστηριότητές τους, αθλητικές και καλλιτεχνικές. Ανέβασαν θεατρικές παραστάσεις, δημιούργησαν χορωδία και έπαιζαν μπάλα.
Μερικά χρόνια πριν, οι Άγγλοι καραβοκύρηδες είχαν σπείρει κι εκεί τον σπόρο του ποδοσφαίρου κι έτσι, δημιουργήθηκε η ποδοσφαιρική ομάδα «Πόντος».
Μάλιστα, είχαν βγάλει και το περιοδικό «Πόντος». Οι φανέλες τους, άσπρο – μπλε, φυσικά. Τα ελληνικά χρώματα. Οριζόντιες λευκές και μπλε ρίγες και λευκά σορτσάκια – παντελονάκια. Στην φανέλα πρόβαλε το «Π». Πόντος, δηλαδή. Και στην σφραγίδα του συλλόγου απεικονιζόταν μία μπάλα, μία κουκουβάγια, που εξέφραζε το πνεύμα και μία ποντιακή λύρα.
Το Μάιο του 1920 πρόεδρος του Δ.Σ. του συλλόγου εκλέχτηκε ο καθηγητής Δ. Θεοχαρίδης, αντιπρόεδρος ο Χαράλαμπος Ευσταθιάδης, γραμματέας ο Αναστάσιος Παυλίδης, ταμίας ο
Συμεών Ανανιάδης και υπεύθυνος αθλητισμού ο Γρηγόριος Τσακάλωφ, γόνος του Αθανασίου Τσακάλωφ, εκ των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρίας, η οποία είχε παίξει πρωτεύοντα ρόλο στην
Επανάσταση του 1821.
Φτάνουμε στην «Ματωμένη Κυριακή» του Φεβρουαρίου του1921, όπου οι Κεμαλικά καρακόλια έφτασαν στην Μερζιφούντα και χωρίς δεύτερη κουβέντα, κατευθύνθηκαν στα γραφεία του Συλλόγου. Εβγαλαν τα γιαταγάνια τους και διέλυσαν ό,τι έβρισκαν μπροστά
τους. Τα μουσικά όργανα που υπήρχαν εκεί, έσκισαν τις μπάλες ποδοσφαίρου που ήταν φτιαγμένες από καουτσούκ και γεμάτες από κοκοτόφτερα και φυσικά, συνέβαλαν όποιον βρήκαν μπροστά τους, εκτός από τον Τσακάλωφ.
Μετά, κατευθύνθηκαν προς το γήπεδο, εκεί όπου ο μεγάλος αθλητής της εποχής, Συμεών Ανανιάδης, εκτός από άριστος ποδοσφαιριστής, ήταν και αθλητής του στίβου, «100αρης».
Φιλοδοξούσε, τότε, να γίνει ρέκορμαν! Όμως, τα θεριά του Κεμάλ δεν είχε τόσο υψηλά ιδανικά, αυτοί μόνο αίμα ήθελαν. Τους μάντρωσαν όλους, τους κράτησαν στο κρατητήριο. Φεβρουάριο μήνα, κρύωναν τα βράδια. Ζητούσαν μια κουβέρτα από τους καρακολάδες. «Μόλις ξημερώσει», τους έλεγαν. Δεν τους άφησαν να πάρουν μαζί τους έστω μία μπάλα.
Γι αυτούς τους ήρωες ποδοσφαιριστές δεν χύθηκαν ποτέ τόνοι μελάνι. Καμία πλατεία, κανένας δρόμος δεν πήρε το όνομά τους, το ίδιο το ποδόσφαιρο δεν ασχολήθηκε ποτέ μαζί τους. Μόνο κάτι Πόντιες μανάδες έκλαιγαν για την συμφορά. Αυτοί οι νεκροί εντάχθηκαν μέσα στους εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς της κεμαλικής επιδρομής.
Στην Ελλάδα, ο Πανθρακικός διοργάνωσε φιλικό παιχνίδι πριν από μερικά χρόνια σε ανάμνηση της γενοκτονίας των Ποντίων, κόντραστον ΠΣΑΠ. Έγιναν κι άλλα τουρνουά, με την συμμετοχή των παλαιμάχων της Καβάλας το 2009, όπου φορούσαν τις γνωστές
φανέλες.
Το Δεκέμβριο του 2008 η «Ποντιακή Αδελφότητα Αδελαΐδας» Αυστραλίας και ο ποδοσφαιρικός σύλλογος της αδελφότητας «Ποντιακοί Αετοί» διοργάνωσαν ποδοσφαιρικό αγώνα με αντιπάλους μια μικτή επιλέκτων της Μελβούρνης , στον οποίο αγωνίστηκαν με την ιστορική ριγέ γαλανόλευκη φανέλα του Πόντου Μερζιφούντα.
