Απογοητευμένοι οι πολίτες για οικονομία, Δημοκρατία, Θεσμούς και κόμματα
Του Γιάννη Κορωναίου
Τα γνωστά ζοφερά μηνύματα, που εκπέμπουν καθημερινά οι πολίτες και αδυνατεί να κατανοήσει το πολιτικό σύστημα επιβεβαιώνονται στην έρευνα του Ινστιτούτου Eteron και της εταιρείας aboutpeople. Και σε αυτήν την σφυγμομέτρηση πιστοποιείται πως οι πολίτες σήμερα είναι απογοητευμένοι από την οικονομική κατάσταση τους, δεν εμπιστεύονται το κράτος και τη Δημοκρατία, τους θεσμούς και τα κόμματα, παρότι το ενδιαφέρον τους για τα πολιτικά πράγματα καταγράφεται υψηλό. Ένα ακόμα σημαντικό εύρημα, που θα πρέπει να απασχολήσει ιδιαιτέρως τα λεγόμενα προοδευτικά κόμματα, αφού είναι οι «χαμένοι» της υπόθεσης, αφορά στην εξασθένιση του διαχωρισμού «Δεξιά-Αριστερά»: Πάνω από έξι στους δέκα κρίνουν πως αυτή η διάκριση δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή εποχή, την ώρα που και ένα σύγχρονο δίπολο, το «συστημισμός-αντισυστημισμός», δεν φαίνεται να «περπατά» στην κοινωνία, τουλάχιστον στον βαθμό που κάποιοι επιχειρούν να προβάλλουν αποσκοπώντας σε πολιτικά οφέλη, είτε ως «υπερασπιστές του συστήματος» είτε ως πολέμιοι του.
Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από την aboutpeople για λογαριασμό του Ινστιτούτου Eteron και με επικεφαλής τον καθηγητή Συγκριτικής Πολιτικής του Παντείου Γερ. Μοσχονά και τον πολιτικό αναλυτή Π. Ιωαννίδη το διάστημα 24 Μαρτίου έως 4 Απριλίου 2025, περιλαμβάνει ένα μεγάλο δείγμα 2.574 ατόμων με πανελλαδική και ηλικιακή κάλυψη. Τα ευρήματα που παρουσίαζονται, αν δεν είναι εντυπωσιακά, είναι σίγουρα ενδεικτικά των «μαύρων σκέψεων» που κάνουν οι πολίτες τόσο ατομικά όσο και ως κοινωνία.
Κατ’ αρχάς η δυσαρέσκεια για την ατομική οικονομική κατάσταση κυριαρχεί, έστω και ελαφρά μειωμένη σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του 2023. Η συντριπτική πλειονότητα του 59,3 % δηλώνει πολύ δηλώνει δυσαρεστημένη από τα οικονομικά του ενώ ικανοποίηση (πολύ ικανοποιημένος 3,3% και μάλλον ικανοποιημένος 13,2%) νιώθει μόλις το 16,5%. Στο ζήτημα του πολιτεύματος και της λειτουργίας του, η κοινοβουλευτική δημοκρατία εμφανίζει πολύ υψηλά αλλά ελαφρώς μειωμένα ποσοστά αποδοχής (79,3% έναντι 83% το 2023). Το ανησυχητικό, όμως, είναι πως οι πολίτες σε υψηλό και ενισχυμένο σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα ποσοστό (74,3% σήμερα έναντι 69,7% το 2023) εκφράζουν δυσαρέσκεια για τον τρόπο που στην πράξη λειτουργεί η σημερινή Ελληνική Δημοκρατία.
«Αξιολογείται ως κρίσιμο για τη ταυτότητα της ΝΔ το ότι οι εκλογείς της διαφοροποιούνται σημαντικά από τη γενική τάση δυσαρέσκειας, καθώς η μεγάλη πλειοψηφία τους (75,8%) εκφράζει ικανοποίηση από τη λειτουργία της ελληνικής δημοκρατίας (έναντι μόνο 25,2% στο γενικό πληθυσμό). Οι εκλογείς του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, οι οποίοι το 2023 εξέφραζαν σε ποσοστό (40,7%) – ιδιαίτερα υψηλότερο του τότε μέσου όρου (2023, γενικό κοινό: 29,9%) – την ικανοποίησή τους για τη λειτουργία της δημοκρατίας ακολουθούν πλέον (με 27,9%) τη γενική τάση χαμηλής ικανοποίησης (25,2%)» σημειώνεται στα συμπεράσματα των επικεφαλής της έρευνας. Υπάρχει, δηλαδή, μια κομματική «απομόνωση» στους ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας σχετικά με την ικανοποίηση για το πως λειτουργεί η δημοκρατία, η οποία επεκτείνεται και στο κομμάτι των θεσμών, με τις εξελίξεις γύρω από το δυστύχημα των Τεμπών αλλά και άλλες υποθέσεις να έχουν παίξει σημαντικό ρόλο.
Καμία εμπιστοσύνη στους θεσμούς
Χαμηλά ποσοστά εμπιστοσύνης συγκεντρώνουν όλοι οι βασικοί θεσμοί που συγκροτούν το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Η εμπιστοσύνη έχει μειωθεί χωρίς εξαίρεση σε κάποιο βαθμό σε σύγκριση με την έρευνα του 2023, όμως έχει μειωθεί δραματικά σε σχέση με το μακρινό παρελθόν.
Η εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς κυμαίνεται σε ποσοστά κάτω του 35,6% (θεσμός του πρωθυπουργού) και θίγει και θεσμούς χωρίς άμεσα πολιτικό-κομματικό περιεχόμενο, όπως τις ανεξάρτητες αρχές (32,1%) και τη Δικαιοσύνη (27,3%). Στο 63,4% καταγράφεται η μη εμπιστοσύνη στον πρωθυπουργό, στο 66,9% για την κυβέρνηση, στο 72,5% για το κοινοβούλιο, στο 85,1% για τα πολιτικά κομματα, στο 72,2% για τη Δικαιοσύνη, στο 93,1% για τα ΜΜΕ, στο 65,1% για τις ανεξάρτητες αρχές.
Ο θεσμός της Προεδρίας της Δημοκρατίας εμφανίζει, σε σύγκριση με το 2023, τη μεγαλύτερη πτώση στην εμπιστοσύνη των πολιτών. Σχεδόν 7 στους δέκα (69% έναντι 63,3% το 2023) λένε «λίγο ή καθόλου» , με το «πολύ ή αρκετά» να έχει υποχωρήσει από το 35,1% στο 29,5%. Στα συμπεράσματα των Μοσχονά-Ιωαννίδη, το ζήτημα της εμπιστοσύνης αξιολογείται ως «μείζον γεγονός»..
Το διπολο «συστημικός-αντισυστημικός»
Η έρευνα των Eteron–aboutpeople (https://eteron.org/projects/aktinografia-twn-psifoforon/) περιλαμβανει και ενδιαφέροντα συμπεράσματα σχετικά με τον αυτοπροσδιορισμό των πολιτών τόσο ταυτοτικά/ιδεολογικά όσο και γενικότερα με τη στάση τους απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Με Το 74,7% να δηλώνει ότι ενδιαφέρεται αρκετά έως πολύ για την πολιτική, ένα υψηλό δηλαδή ποσοστό, οι συμμετέχοντες αυτοτοποθετούνται στο δίπολο «συστημικός» – «αντισυστημικός» σε ποσοστό 32%, με το 13,4% να δηλώνει ότι αισθάνεται μάλλον «συστημικό», ενώ ένα μεγαλύτερο ποσοστό, 18,6%, αισθάνεται μάλλον «αντισυστημικό».
Η μεγάλη πλειοψηφία, το 24,5% που δεν αισθάνεται ούτε το ένα ούτε το άλλο και το 36% που απορρίπτει πλήρως τη διάκριση, δεν βλέπουν να εκφράζεται από το δίπολο. «Συνεπώς, η δημόσια συζήτηση για το θέμα συστημισμός – αντισυστημισμός δεν ανταποκρίνεται στον τρόπο που η πλειοψηφία των εκλογέων κατανοεί την πολιτική σύγκρουση και τον κομματικό ανταγωνισμό» σημειώνεται στα συμπεράσματα.
