Του Σπύρου Τρίψα
Τα τελευταία χρόνια η μόδα επέβαλλε και στα εκπαιδευτικά συστήματα ανά τον κόσμο να εκσυγχρονιστούν και να εισάγουν στην εκπαιδευτική διαδικασία διαδραστικούς πίνακες, τάμπλετ και άλλα ακόμα τεχνολογικά εργαλεία. Να πούμε αρχικά οτι δεν είμαστε εναντίον της τεχνολογίας , ούτε την δαιμονοποιούμε. Θεωρούμε κάθε πράγμα που γίνεται με μέτρο ωφέλιμο για τον άνθρωπο και κάθε τι που ξεφεύγει από τον έλεγχο επιζήμιο. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε από τα δικά μας παιδικά χρόνια την ικανότητά μας να θυμόμαστε πολύ καλύτερα ένα κείμενο που ήταν τυπωμένο στο χαρτί. Για να μην πούμε για το οτι στην διαδικασία της επαφής με το βιβλίο είτε σχολικό , είτε εξωσχολικό συμμετείχαν όλες οι αισθήσεις μας. Πέρα από την όραση , η ακοή όταν φυλλομετρούσαμε, η όσφρηση που έδινε το ίδιο το βιβλίο και το μελάνι του. Δε θα αναφερθούμε περαιτέρω στην σημασία των σημειώσεων και στην καλύτερη κατανόηση του κειμένου από την υπογράμμιση κάποιων σημαντικών σημείων.
Το γεγονός οτι η τεχνολογία έχει εισβάλλει στη ζωή μας και για τα πιο απλά πράγματα είναι αδιαμφησβήτητο. Ένα μεγάλο κομμάτι της προόδου και του πολιτισμού της κάθε κοινωνίας από τα αρχαία χρόνια το χρωστά στην επιστήμη και στην τεχνολογία κάθε εποχής.
Ωστόσο στη σημερινή εποχή η ψηφιακή πραγματικότητα έχει εισβάλει με τέτοιο καθολικό τρόπο και σε σημεία της κοινωνικής και εκπαιδευτικής πρακτικής που τα καθιστά από ένα σημείο και μετά προβληματικά. Το σημειώνουμε αυτό γιατί τα τελευταία χρόνια οι σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες πρωτοστάτησαν στην είσοδο της τεχνολογίας στα σχολεία τους και επειδή τα εκπαιδευτικά τους συστήματα είναι πρότυπα και σημεία αναφοράς σε πολλές περιοχές του πλανήτη, αναγνωρίζουν πλέον οτι το πείραμα των τάμπλετ και της τεχνολογικής διαδραστικότητας δεν είχε τα αποτελέσματα που περίμεναν.
Έρευνες έδειξαν τα τελευταία χρόνια οτι η συνεχής χρήση οθονών μείωσε κατά πολύ τις γνωστικές επιδόσεις των παιδιών τόσο στην κατανόηση ενός κειμένου όσο και στην δημιουργική διαδικασία της γραφής που προϋποθέτει, σκέψη, επιχειρήματα και κριτική ικανότητα.
Το σουηδικό υπουργείο επικαλείται μελέτες που δείχνουν ότι τα περιβάλλοντα χωρίς οθόνες παρέχουν καλύτερες συνθήκες για τα παιδιά να αναπτύξουν σχέσεις, να συγκεντρωθούν και να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν. Τονίζει ότι είναι σημαντικό τα ψηφιακά βοηθήματα μάθησης να εισάγονται στη διδασκαλία μόνο σε μια ηλικία που ενθαρρύνουν και δεν εμποδίζουν τη μάθηση. Η χρήση τέτοιων βοηθημάτων πρέπει επομένως να εξετάζεται προσεκτικά.
Πρόκειται για στροφή 180 μοιρών, από μια χώρα πρωτοπόρο στο ψηφιακό σχολείο, που σχεδόν είχε σχεδόν καταργήσει το χαρτί, αντικαθιστώντας το με τάμπλετ και ψηφιακά βιβλία. Μετά από σχεδόν δέκα χρόνια εφαρμογής της «ψηφιοποίησης» στην εκπαίδευση, οι Σουηδοί αντιλήφθηκαν ότι οι επιδόσεις των μαθητών στην ανάγνωση, στις εξετάσεις Pisa, επιδεινώθηκαν αισθητά. Γι’αυτό αναθεώρησαν την πολιτική τους, επιστρέφοντας στην αναλογική εκπαίδευση. Μάλιστα, η σουηδική κυβέρνηση αποφάσισε να μην προχωρήσει με την πρόταση του Εθνικού Οργανισμού Εκπαίδευσης για την ψηφιακή στρατηγική. Η στρατηγική τέθηκε σε διαβούλευση και δέχθηκε κριτική από νευροεπιστήμονες και παιδίατρους.
Πρόκειται για στροφή 180 μοιρών, από μια χώρα πρωτοπόρο στο ψηφιακό σχολείο, που σχεδόν είχε σχεδόν καταργήσει το χαρτί, αντικαθιστώντας το με τάμπλετ και ψηφιακά βιβλία. Μετά από σχεδόν δέκα χρόνια εφαρμογής της «ψηφιοποίησης» στην εκπαίδευση, οι Σουηδοί αντιλήφθηκαν ότι οι επιδόσεις των μαθητών στην ανάγνωση, στις εξετάσεις Pisa, επιδεινώθηκαν αισθητά. Γι’αυτό αναθεώρησαν την πολιτική τους, επιστρέφοντας στην αναλογική εκπαίδευση. Μάλιστα, η σουηδική κυβέρνηση αποφάσισε να μην προχωρήσει με την πρόταση του Εθνικού Οργανισμού Εκπαίδευσης για την ψηφιακή στρατηγική. Η στρατηγική τέθηκε σε διαβούλευση και δέχθηκε κριτική από νευροεπιστήμονες και παιδίατρους.
Εκείνοι λοιπόν που έχουν μετρήσιμα αποτελέσματα και ενδιαφέρονται πραγματικά για τις επιδόσεις των μαθητών τους ανέκρουσαν πρύμναν στις οθόνες και έβαλαν πάλι το χαρτί και το μολύβι στις τσάντες των μαθητών. Ευτυχώς στην Ελλάδα η γενικότερη οικονομική δυσκολία της χώρας, που σε πολλά άλλα πράγματα της εκπαίδευσης αποτελεί μεγάλο αγκάθι, σε αυτή την περίπτωση δεν επέτρεψε την συνολική τεχνολογική εισβολή μέσα στην τάξη, ώστε να αντικαταστήσουμε τα βιβλία των μαθητών με τάμπλετ. Παρ όλα αυτά κάποιοι πεφωτισμένοι στο Υπουργείο Παιδείας εδώ και χρόνια έχουν ταυτίσει τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης με τους διαδραστικούς πίνακες και με κάθε τεχνολογική μαϊμουδίζουσα εκ της Δύσεως πρακτική.
Ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης θα έπρεπε να στέκεται περισσότερο στα βέλτιστα παραδείγματα στο επίπεδο της μεταδιδόμενης γνώσης μέσα από το διδακτικό υλικό και όχι στους τρόπους που αυτή μεταφέρεται. Ας ελπίσουμε οτι στο Υπουργείο Παιδείας θα αντιληφθούν αυτή τη στροφή των Σουηδών στον επιτυχημένο παραδοσιακό ρόλο του βιβλίου και οτι θα κατευθύνουν τα κονδύλια που υπάρχουν εγχώρια και από την ΕΕ στον πραγματικό εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης.
